ناتوانی در به رسمیت شناختن دیگری، سرچشمه مشکلات ارتباطی است

به گزارش روابط‌عمومی، نخستین نشست از سلسله نشست‌های «زیست ارتباطی در جهان معاصر» با عنوان «توانش ارتباطی در جهان گفت‌وگو» با حضور و سخنرانی دکتر هادی خانیکی، استاد علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبائی، از سوی معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی و با همکاری دانشکده علوم ارتباطات و خانه اندیشمندان علوم انسانی در سالن شورای دانشکده علوم ارتباطات برگزار شد. در این نشست موضوعاتی درباره مفهوم توانش ارتباطی، اهمیت گفت‌وگو در جهان امروز و نقش اخلاق و فناوری در روابط انسانی مورد بررسی قرار گرفت.

در ابتدای نشست، دکتر خانیکی با مرور تجربه‌های خود در حوزه ارتباطات، به اهمیت توسعه توانمندی‌های ارتباطی در سطوح فردی، سازمانی و ملی اشاره کرد و گفت: شکل‌گیری گروه‌های علمی دانشجویی و همکاری آنان با انجمن‌های تخصصی روابط عمومی، گام مهمی در جهت حضور مؤثر در عرصه ارتباطات و توجه به تحولات این حوزه است.

وی با یادآوری همکاری گروه علمی درخصوص برگزاری برنامه‌ای با موضوع طراحی پروپوزال در قالب 10 جلسه گفت: هدف از آن، گشودن پنجره‌هایی تازه برای مطالعات میان‌رشته‌ای و بین‌المللی در حوزه ارتباطات و فراهم‌سازی زمینه‌های پژوهشی برای دانشجویان است.

دکتر خانیکی در بخش دیگری از سخنان خود، با تأکید بر ضرورت رویکردی نوآورانه و بین‌المللی در آموزش‌های ارتباطی، اظهار کرد: آموزش‌های کلاسیک باید با رویکردهای انتقادی و گفت‌وگوی فراگیر همراه باشد؛ همان‌گونه که مکتب فرانکفورت در واکنش به جریان‌های معمول دانشگاهی و روزمره شکل گرفت.

وی «زیست ارتباطی» را مفهومی دانست که نشان‌دهنده تحول در سبک زندگی و ارتباطات انسانی است و افزود: در جهان معاصر، زیست ارتباطی مبتنی بر مؤلفه‌های اخلاقی، فرهنگی و فناورانه جدید است و می‌تواند زمینه‌ساز پژوهش‌های آکادمیک ماندگار شود.

این استاد علوم ارتباطات با بیان اینکه انسان امروز با دو مؤلفه اصلی «پدیده توانش ارتباطی» و «گفت‌وگو به‌عنوان بالاترین سطح ارتباط» در ارتباطات معاصر روبه‌روست، تأکید کرد: در جهان امروز، مشکل جوامع نه در کمبود اطلاعات، بلکه در ضعف توانش ارتباطی است؛ توانشی که در سه سطح فردی، سازمانی و ملی باید تقویت شود.

وی توانش ارتباطی را فراتر از مهارت‌های فنی دانست و آن را ظرفیتی معرفتی و اخلاقی توصیف کرد که شامل پنج سطح «توانش فنی و زبانی»، «درک بافت و لحن»، «تشخیص هدف ارتباط»، «شناخت دیگری» و «احترام به تفاوت‌ها» می‌شود.

دکتر خانیکی در بخشی از سخنان خود گفت: آموزش‌های ساده اما اصولی در عرصه ارتباطات، می‌تواند احترام، نظم و گفت‌وگو را در ساختارهای نهادی تثبیت کند.

وی در ادامه، بر ضرورت احیای گفت‌وگوی تمدن‌ها و انسان‌ها در دنیای معاصر تأکید کرد و گفت: در جهان تک‌صدایی، حقیقت از پیش تعیین شده و کلیشه‌ها جایگزین گفت‌وگو می‌شوند؛ در حالی که با شناخت دیگری و تفاوت‌ها، می‌توان به درک حقیقی و چندسویه از جامعه و انسان دست یافت.

وی با اشاره به دیدگاه‌های میخائیل باختین، فیلسوف روس، گفت: باختین حقیقت را حاصل گفت‌وگوهای چندصدایی می‌داند، جایی که هیچ گفتمان واحدی حق مطلق ندارد و معنای ارتباط تنها در تعامل میان «من» و «دیگری» شکل می‌گیرد. 

دکتر خانیکی تأکید کرد: ناتوانی در به رسمیت شناختن دیگری، چه فرد، چه نهاد و چه اقلیت، سرچشمه بخش عمده‌ای از مشکلات ارتباطی است.

وی با اشاره به تحولات دیجیتال افزود: فناوری‌های نوین هرچند فرصت‌های ارتباطی را افزایش داده‌اند اما به‌تنهایی گفت‌وگو را نجات نمی‌دهند؛ بلکه توان اخلاقی و معرفتی انسان‌ها، تعیین‌کننده کیفیت ارتباط است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی گفت: «گفت‌وگو تنها زبان تفاهم نیست، بلکه کنشی اخلاقی و راهی برای هم‌زیستی و پیشرفت جوامع است. در جهان چندصدایی باید پذیرفت که هیچ واژه‌ای آخرین نیست و همیشه فرصتی برای گفت‌وگویی تازه وجود دارد.»

وی در پایان راهکارهایی همچون تمرین گفت‌وگو در زندگی روزمره، اصلاح ساختارهای اداری برای ایجاد تفاهم و کاهش شکاف ارتباطی میان مردم و حاکمیت را برای تقویت توانش ارتباطی ارائه کرد.

گفتنی است نشست «توانش ارتباطی در جهان گفت‌وگو» آغازی بود بر مجموعه‌ای از گفت‌وگوهای علمی در حوزه «زیست ارتباطی در جهان معاصر» که هدف آن، رشد نگاه اخلاقی، انتقادی و چندسویگی در ارتباطات انسانی است. تداوم این سلسله نشست‌ها می‌تواند نقش مؤثری در تقویت سرمایه اجتماعی و فرهنگی گفت‌وگو در فضای دانشگاهی و جامعه ایفا کند.