بهاره وهابی باغ پرور

طرح پژوهش

مقدمه

در دنیای مدرن، زنان نقش‌های چندگانه‌ای را در محیط کار و زندگی شخصی ایفا می‌کنند،که این نقش‌های چندگانه می‌توانند به‌صورت دوسویه بر سلامت تأثیرگذار باشند. از یک سو، ایفای چند نقش ممکن است منبع استرس روان‌شناختی مزمن باشد که با افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی-عروقی و کاهش سلامت روانی مرتبط است. (وانگ وهمکاران، ۲۰۲۱) لازمه ی تداوم اجرای این نقش ها داشتن سلامت جسمانی و شناختی زنان است، فعالیت بدنی به‌ عنوان یک ابزار قدرتمند برای حفظ سلامت روان و جسم شناخته شده است. شواهد علمی نشان می‌دهند که ورزش منظم حجم ماده خاکستری مغز را افزایش می‌دهد (کرامروهمکاران،۲۰۰۳). حال این که فعالیت بدنی می تواند یک دویدن ساده در پارک باشد که نه تنها فعالیت جسمانی و بهبود عملکرد شناختی، اضطراب بدنی اجتماعی را نیز به چالش بکشد، که با استمرار بخشیدن همین کار ساده در طول عمر، زنان را در سالمندی از ذخیره حرکتی و ذخیره شناختی بالایی بهره مند خواهند نمود، که این عامل در پیشگیری از زوال عقل و امراض شناختی مانند آلزایمرجلوگیری می نماید. (کلو و ادموندز، ۲۰۱۴). فعالیت بدنی به‌عنوان یک ابزار قدرتمند برای حفظ سلامت روان و جسم شناخته شده است. شواهد علمی نشان می‌دهند که ورزش منظم حجم ماده خاکستری مغز را افزایش می‌دهد (کولکومبه وکرامر،۲۰۰۳). ذخیره شناختی، که به میزان ظرفیت ذهنی و انعطاف‌پذیری شناختی فرد اشاره دارد، می‌تواند تحت تأثیر عوامل مختلفی از جمله فعالیت بدنی قرار گیرد(جونز و براوون،۲۰۱۹). از سوی دیگر، اضطراب بدنی اجتماعی یکی از چالش‌های روانشناختی رایج در میان زنان شاغل است که می‌تواند بر عملکرد اجتماعی و حرفه‌ای آن‌ها تأثیر بگذارد.(ویلیامز و همکارانش،۲۰۲۱)اضطراب بدنی اجتماعی از جمله مشکلات رایجی است که می ‌تواند کیفیت زندگی را به ‌شدت تحت تأثیر قرار دهد و بر تعاملات اجتماعی، عملکرد شغلی و سلامت کلی افراد بویژه سلامت شناختی اثر بگذارد. . اضطراب اجتماعی بدنی(SPA)، که نگرانی در مورد قضاوت دیگران درباره بدن است، می‌تواند بر میزان فعالیت بدنی تأثیر بگذارد و در نتیجه ممکن است بر توانایی مغز برای حفظ عملکرد شناختی در برابر پیری، معروف به ذخیره شناختی، تأثیر بگذارد.

زنان معمولاً SPA بالاتری دارند، که ممکن است باعث کاهش فعالیت بدنی آنها شود و در نتیجه سلامت شناختی آنها را بیشتر از مردان تحت تأثیر قرار دهد. فعالیت بدنی به عنوان یک عامل محافظتی برای حفظ عملکرد شناختی شناخته شده است، و برخی تحقیقات نشان می‌دهد که ممکن است مزایای بیشتری برای زنان داشته باشد،که این پژوهش به بررسی ارتباط بین این سه متغیر می‌پردازد.بدین ترتیب، می توان گفت که افراد با اضطراب بدنی اجتماعی بالا، کمتر در فعالیت بدنی اوقات فراغت مشارکت می کنند.(نجمه رضا سلطانی،۱۳۹۲).تحقیقات نشان داده‌اند که عواملی همچون فعالیت بدنی و ذخیره شناختی می‌توانند نقش مهمی در کاهش اضطراب و بهبود عملکرد شناختی داشته باشند.(کولکومبه وکرامر،۲۰۰۳).

از سوی دیگر، مفهوم ذخیره شناختی به ظرفیت مغز در مقابله با آسیب ‌های شناختی و حفظ عملکرد مطلوب در شرایط مختلف اشاره دارد. افرادی که از ذخیره شناختی بالاتری برخوردارند، در برابر استرس و اضطراب مقاومترند و توانایی بهتری در مدیریت چالش ‌های روزمره دارند (استرن،۲۰۱۲). اما آیا فعالیت بدنی می ‌تواند به افزایش ذخیره شناختی منجر شود و به این ترتیب، اضطراب جسمانی و اجتماعی را کاهش دهد؟ با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر قصد دارد تا با بررسی رابطه بین فعالیت بدنی، ذخیره شناختی و اضطراب جسمانی اجتماعی در زنان، به درک بهتری از این فرآیندها دست یابد. نتایج این پژوهش می ‌تواند به طراحی برنامه‌ های ورزشی و شناختی مؤثرتر برای کاهش اضطراب و بهبود سلامت روان زنان کمک کند و راهکارهای عملی برای ارتقای کیفیت زندگی ارائه دهد.

بیان مسئله

در جوامع امروزی، سلامت روان و جسم تحت تأثیر فشارهای اجتماعی و سبک زندگی پرشتاب قرار گرفته است و از این رو مورد توجه پژوهشگران قرار دارد. اضطراب بدنی اجتماعی که به نگرانی از قضاوت منفی دیگران درباره ظاهر جسمانی فرد اشاره دارد، یکی از مشکلات شایع در این زمینه است.)هارت و همکارانش،۱۹۸۹) این اضطراب می‌ تواند مانع مشارکت افراد در فعالیت‌ های بدنی شود و به کاهش کیفیت زندگی منجر گردد.(کاترین ام.سبیستون،۲۰۱۴)اضطراب بدنی اجتماعی از نظر(وان در والس،۲۰۰۶) در کتاب "اضطراب بدنی اجتماعی"   به این صورت آمده است: اضطراب بدنی اجتماعی به احساس ناراحتی یا اضطراب فرد در مواقعی اطلاق می ‌شود که تصور می ‌کند دیگران در حال ارزیابی یا قضاوت ظاهر بدنی او هستند. این اضطراب معمولاً در موقعیت‌ های اجتماعی یا زمانی که فرد در معرض نگاه دیگران قرار می ‌گیرد (مثل محیط‌ های ورزشی یا ساحل) افزایش می‌ یابد. افراد مبتلا به اضطراب بدنی اجتماعی اغلب نگرانند که بدنشان مورد توجه و ارزیابی منفی قرار گیرد، که این امر می ‌تواند تأثیرات منفی بر اعتماد به نفس و سلامت روانی آن‌ ها داشته باشد. اضطراب اجتماعی فیزیکی، می ‌تواند بر میزان فعالیت بدنی تأثیر بگذارد و در نتیجه ممکن است بر توانایی مغز برای حفظ عملکرد شناختی در برابر پیری، معروف به ذخیره شناختی، تأثیر بگذارد. افرادی که از ظاهر خود ناراضی  ‌اند، ممکن است از حضور در باشگاه‌ ها یا فضاهای عمومی ورزشی اجتناب کنند. مطالعات نشان می‌ دهند که این موضوع نه ‌تنها سلامت جسمانی را تهدید می ‌کند، بلکه عملکرد شناختی را نیز تحت تأثیر قرار می ‌دهد.(بیدل و همکارانش،۲۰۱۹)فعالیت بدنی به ‌عنوان یک راهکار مقرون‌ به ‌صرفه و در دسترس می ‌تواند این مشکلات را تعدیل کند(کولکومبه و کرامر،۲۰۰۳).