نفیسه باقری پالچقلو
الگوهای بدیل همسریابی در تجربه دختران مذهبی (با تاکید بر همسریابی در بستر شبکه های اجتماعی )
- دانشجو
- نفیسه باقری پالچقلو
- استاد راهنما
- علی جنادله
- استاد مشاور
- فاطمه محمدی
- استاد داور
- محمدتقی کرمی قهی
- مقطع تحصیلی
- کارشناسی ارشد
- تاریخ دفاع
- ۳۰ بهمن ۱۴۰۳
- ساعت دفاع
- چکیده
-
در دهه‌های اخیر، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به یکی از مهم‌ترین بسترهای تعاملات اجتماعی تبدیل شده‌اند و بسیاری از ابعاد زندگی روزمره، از جمله روابط عاطفی و همسرگزینی را تحت تأثیر قرار داده‌اند. با توجه به تحولات فرهنگی و تغییرات سبک زندگی در جوامع مدرن، ازدواج که همواره به‌عنوان نهادی اجتماعی در ساختارهای سنتی تعریف می‌شد، اکنون در بسترهای جدیدی مانند رسانه‌های دیجیتال و پلتفرم‌های اجتماعی نیز شکل می‌گیرد. این مسئله در میان جوانان مذهبی که دارای چارچوب‌های ارزشی و اعتقادی خاصی هستند، به‌ویژه چالش‌برانگیزتر است، زیرا آن‌ها همواره در تلاش‌اند تا میان پایبندی به اصول دینی و استفاده از ابزارهای مدرن ارتباطی تعادل ایجاد کنند. از سوی دیگر، یکی از چالش‌های اساسی «اعتمادسازی در فضای مجازی» است. برخلاف ازدواج‌های سنتی که معمولاً با نظارت خانواده‌ها و معرفی از سوی آشنایان همراه است، در بستر شبکه‌های اجتماعی، معیارهای اعتماد دستخوش تغییر شده‌اند. دختران مذهبی در این فرآیند، از راهبردهای مختلفی برای اطمینان از هویت، صداقت و نیت طرف مقابل استفاده کرده‌اند. این استراتژی‌ها شامل بررسی پروفایل‌های مجازی، تحقیق غیرمستقیم از طریق تعاملات آنلاین، مشاهده رفتار و ارتباطات فرد در شبکه‌های اجتماعی و توجه به نشانه‌های مذهبی و اخلاقی طرف مقابل بوده است. این پژوهش با رویکردی کیفی، روش تحلیل مضمون و نمونه‌گیری هدفمند، تجربه زیسته دختران مذهبی از آشنایی و ازدواج در بستر شبکه‌های اجتماعی را بررسی می‌کند. برای این منظور با ۲۱ نفر از دختران مذهبی مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که فرآیند آشنایی این دختران در شبکه‌های اجتماعی به‌طور عمده تصادفی و غیرهدفمند آغاز شده، اما در ادامه به روابطی معنادار و چارچوب‌دار ختم شده است. برخی از دختران مذهبی به دلیل هژمونی سنتی و کلیشه‌های مذهبی، نحوه آشنایی خود را پنهان کرده‌اند، درحالی‌که گروهی دیگر، با درک متقابل دوستان و خانواده، واقعیت آشنایی خود را بدون خودسانسوری بیان کرده‌اند. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که دختران مذهبی، علی‌رغم پایبندی به ارزش‌های سنتی، با بازاندیشی در شیوه‌های همسرگزینی، از امکانات فضای مجازی برای شناخت و ارتباط اولیه با همسر آینده خود استفاده کرده‌اند. درحالی‌که این شیوه آشنایی، فرصت‌هایی همچون امکان شناخت تدریجی، تحقیق غیرمستقیم، و تسهیل فرآیند ازدواج را فراهم کرده است، اما همچنان با چالش‌هایی مانند قضاوت اجتماعی، مخاطرات اعتمادسازی، و محدودیت‌های فرهنگی و مذهبی مواجه بوده است.
کلید‌واژه: آشنایی مجازی، بازاندیشی، شبکه‌های اجتماعی، دختران مذهبی، ازدواج آنلاین
در دهه‌های اخیر، فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی به یکی از مهم‌ترین بسترهای تعاملات اجتماعی تبدیل شده‌اند و بسیاری از ابعاد زندگی روزمره، از جمله روابط عاطفی و همسرگزینی را تحت تأثیر قرار داده‌اند. با توجه به تحولات فرهنگی و تغییرات سبک زندگی در جوامع مدرن، ازدواج که همواره به‌عنوان نهادی اجتماعی در ساختارهای سنتی تعریف می‌شد، اکنون در بسترهای جدیدی مانند رسانه‌های دیجیتال و پلتفرم‌های اجتماعی نیز شکل می‌گیرد. این مسئله در میان جوانان مذهبی که دارای چارچوب‌های ارزشی و اعتقادی خاصی هستند، به‌ویژه چالش‌برانگیزتر است، زیرا آن‌ها همواره در تلاش‌اند تا میان پایبندی به اصول دینی و استفاده از ابزارهای مدرن ارتباطی تعادل ایجاد کنند. از سوی دیگر، یکی از چالش‌های اساسی «اعتمادسازی در فضای مجازی» است. برخلاف ازدواج‌های سنتی که معمولاً با نظارت خانواده‌ها و معرفی از سوی آشنایان همراه است، در بستر شبکه‌های اجتماعی، معیارهای اعتماد دستخوش تغییر شده‌اند. دختران مذهبی در این فرآیند، از راهبردهای مختلفی برای اطمینان از هویت، صداقت و نیت طرف مقابل استفاده کرده‌اند. این استراتژی‌ها شامل بررسی پروفایل‌های مجازی، تحقیق غیرمستقیم از طریق تعاملات آنلاین، مشاهده رفتار و ارتباطات فرد در شبکه‌های اجتماعی و توجه به نشانه‌های مذهبی و اخلاقی طرف مقابل بوده است. این پژوهش با رویکردی کیفی، روش تحلیل مضمون و نمونه‌گیری هدفمند، تجربه زیسته دختران مذهبی از آشنایی و ازدواج در بستر شبکه‌های اجتماعی را بررسی می‌کند. برای این منظور با ۲۱ نفر از دختران مذهبی مصاحبه عمیق نیمه ساختاریافته انجام شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که فرآیند آشنایی این دختران در شبکه‌های اجتماعی به‌طور عمده تصادفی و غیرهدفمند آغاز شده، اما در ادامه به روابطی معنادار و چارچوب‌دار ختم شده است. برخی از دختران مذهبی به دلیل هژمونی سنتی و کلیشه‌های مذهبی، نحوه آشنایی خود را پنهان کرده‌اند، درحالی‌که گروهی دیگر، با درک متقابل دوستان و خانواده، واقعیت آشنایی خود را بدون خودسانسوری بیان کرده‌اند. پژوهش حاضر نشان می‌دهد که دختران مذهبی، علی‌رغم پایبندی به ارزش‌های سنتی، با بازاندیشی در شیوه‌های همسرگزینی، از امکانات فضای مجازی برای شناخت و ارتباط اولیه با همسر آینده خود استفاده کرده‌اند. درحالی‌که این شیوه آشنایی، فرصت‌هایی همچون امکان شناخت تدریجی، تحقیق غیرمستقیم، و تسهیل فرآیند ازدواج را فراهم کرده است، اما همچنان با چالش‌هایی مانند قضاوت اجتماعی، مخاطرات اعتمادسازی، و محدودیت‌های فرهنگی و مذهبی مواجه بوده است.
کلید‌واژه: آشنایی مجازی، بازاندیشی، شبکه‌های اجتماعی، دختران مذهبی، ازدواج آنلاین
- Abstract
-
In recent decades, cyberspace and social networks have become one of the most important platforms for social interactions and have affected many aspects of daily life, including emotional relationships and marriage. Given the cultural developments and lifestyle changes in modern societies, marriage, which was always defined as a social institution in traditional structures, is now taking shape in new contexts such as digital media and social platforms. This issue is especially challenging among religious youth who have specific value and belief frameworks, because they are always trying to create a balance between adhering to religious principles and using modern communication tools. On the other hand, one of the fundamental challenges is “building trust in cyberspace.” Unlike traditional marriages, which are usually accompanied by family supervision and introductions by acquaintances, in the context of social networks, the criteria for trust have changed. In this process, religious girls have used various strategies to ensure the identity, honesty, and intentions of the other party. These strategies included examining virtual profiles, indirect research through online interactions, observing the behavior and communications of individuals on social networks, and paying attention to the religious and moral signs of the other party. This study, using a qualitative approach, content analysis, and purposive sampling, examines the lived experience of religious girls of dating and marriage on social networks. For this purpose, semi-structured in-depth interviews were conducted with ۲۱ religious girls. The findings of the study show that the process of dating these girls on social networks began largely randomly and non-targetedly, but then ended in meaningful and structured relationships. Some religious girls have hidden the way they met due to traditional hegemony and religious stereotypes, while another group, with mutual understanding from friends and family, have expressed the reality of their dating without self-censorship. The present study shows that religious girls, despite adhering to traditional values, have reconsidered their methods of choosing a spouse and have used the possibilities of cyberspace to get to know and initially communicate with their future spouse. While this method of dating has provided opportunities such as the possibility of gradual recognition, indirect research, and facilitation of the marriage process, it has still faced challenges such as social judgment, risks of trust-building, and cultural and religious restrictions. Keywords: Virtual dating, rethinking, social networks, religious girls, online marriage