فریده بجنوردی وحید
عنوان پایان‌نامه
صرف ساختاری: اشتقاق در زبان فارسی
- دانشجو
- فریده بجنوردی وحید
- استاد مشاور
- شهلا رقیب دوست, مجتبی منشی زاده
- استاد داور
- احسان چنگیزی, فاطمه بهرامی, گلناز مدرسی قوامی
- رشته تحصیلی
- زبان شناسي
- مقطع تحصیلی
- دکتری تخصصی PhD
- تاریخ دفاع
- ۲۸ شهریور ۱۴۰۳
- ساعت دفاع
- چکیده
-
دستور ساختاری که بر روی مفهوم «ساختار» متمرکز شدهاست، در دهه‌ی ۱۹۸۰ وارد زبان‌شناسی شد و پایه و اساس دستور ساختاری
امروزی گردید. صرف ساختاری نیز نظریه‌ی زبانی در حوزهی صرف و شاخهای از دستور ساختاری است که در آن، ساختار نقش محوری دارد و به
بررسی واژههای غیربسیط می‌پردازد. این نظریه چارچوبی ارائه میدهد که تفاوتها و
وجوه اشتراک ساختارهای سطح واژه و ساختارهای سطح گروه (یعنی نحو) در آن توصیف و
تشریح شدهاست. در این رساله، بر پایه‌ی صرف ساختاری بوی (۲۰۱۰) به بررسی واژههای
مشتق زبان فارسی که از اتصال پیشوندهای
«هم-»، «با-»، «بی-»،
«باز-»، «فرا-» و «پس-» و پسوندهای «-گاه»، «-مند»، «-بان»، «-ناک»، «-چه» و «-دان» به پایه‌های فعلی و غیرفعلی ساخته‌شده‌اند، پرداخته‌شده‌است؛ به
این صورت که ابتدا واژههای مشتق مذکور از نظر ساختاری (صورت) و از نظر معنایی بررسی گردیدند و برای آن‌ها در قالب صرف ساختاری بوی
(۲۰۱۰) طرحواره و زیرطرحوارههایی در نظر گرفته‌شد. سپس بر اساس طرحواره و زیرطرحواره‌‌های
واژههای مشتق، برای همه‌ی پیشوندها و پسوندهای مورد بررسی، درخت وراثت طرحوارهای- ساختاری ترسیم گردید. با انجام این پژوهش مشخص شد طرحواره‌ها، به صورت
کلی، صورت واژه‌ها را پیش‌بینی می‌کنند و نحوه‌ی اتصال وندها وهم‌نمایگی پایه، وند
و واژه‌ی حاصل نیز در آن‌ها نمایش داده می‌شود. هم‌چنین مشخص‌شد که در هر
زیرطرحواره، ارتباط میان معناهای یک وند مشخص می‌شود و این چندمعنایی توسط یک درخت
پایگانی با نام درخت وراثت تفسیر می‌شود؛ به این معنی که هر گره وارث ویژگی‌‌های
گره‌‌های بالاتر است. صرف ساختاری برای توصیف واژههای مشتق با معنای تیره یا ترکیب‌ناپذیرِ
معنایی نیز از طرحواره‌ها بهره می‌گیرد، زیرا
طرحواره‌ها در صرف ساختاری، برونداد- محور هستند. اما بوی (۲۰۱۰) معتقد است که برای
واژههای مشتق ترکیب‌ناپذیرِ معنایی می‌‌توان زیرطرحوارههایی را در نظر گرفت که
تنها صورت آن‌ها، یعنی الگوی واژه‌‌سازی آن‌ها را
تبیین نماید. این طرحواره‌ها معنای واژههای مشتق تیره را پیش‌بینی نمی‌کنند
- Abstract
-
Construction Grammar, which is focused on the concept of
"construction", emerged in linguistics in the ۱۹۸۰s and became the basis of today's Construction Grammar. Construction Morphology is also a linguistic theory in the field of morphology and a branch of Construction Grammar. In Construction Morphology “construction” plays a central role. This theory provides a framework in which the differences and commonalities of word-level and phrase-level construction (i.e. syntax) are described and explained. In this dissertation, based on Construction Morphology Booij (۲۰۱۰), we examined the derived words of the Persian that are derived from the prefixes "h?m-", "ba-", "bi-", "baz-", "f?ra-" and "p?s-" and the suffixes "-?ah ", "-m?nd", "-ban", "-nak", "-t??e " and "-dan" from verbal and non-verbal bases. Based on Construction Morphology, Booij (۲۰۱۰) the mentioned derivative words’ forms and meanings were described, and constructional schemas and subschemas were presented Then, based on those schemas and sub-schemas, inheritance tree was drawn for each prefix and suffix. By conducting this research, it was found that the schemas generally predict the form of the words and the way of connecting the words and the representation of the base, word and the resulting word are also displayed in them. It was also found that in each sub-schema, the relationship between the meanings of a term is defined and this is interpreted by inheritance tree. This means that each node inherits the characteristics of higher node(s). Non-compositional derived words are described by inheritance because schemas in Construction Morphology are output-oriented. Booij (۲۰۱۰) believes that non-compositional derived words, are only described by their form and these schemas are not able to predict their meaning