علی احمدی

   چکیده

در قرن­ های اخیر به دنبال انقلاب صنعتی و گسترش شهرها، شاهد بروز مشکلاتی مانند ترافیک، آلودگی هوا، تراکم افسار گسیخته، اولویت دادن به استفاده از خودرو در فضای شهری، کاهش کیفیت فضاهای شهری و مواردی از این دست بودیم. در سال‌های اخیر به منظور پاسخگویی به این مشکلات، رویکردهایی از قبیل نوشهرگرایی، شهر هوشمند، TOD ،TND و موارد دیگر مطرح شده است. نکته قابل توجه در این رویکردها توجه به گزینه­ های جایگزین حمل و نقل شخصی مانند حمل و نقل عمومی و پیاده مداری است. به گونه ­ای که می­توان پیاده مداری را جزو اصول رویکردهای نوین شهرسازی دانست. رویکردهای یاد شده در کشورهای پیشرو توسعه در حال اجرا و بهبود دهنده کیفیت فضای شهری است. اما در شهرهای ایران و به خصوص در تهران مشکلات یاد شده همچنان وجود دارد و رویکردها یا هنوز به مرحله اجرا نرسیده‌اند؛ یا اگر اجرایی شده ­اند نتیجه مورد انتظار را به همراه نداشتند. به همین سبب در جهت بررسی مشکلات فضای شهری و ارائه راهکار برای رفع آن، هدف اصلی پژوهش حاضر، بهبود کیفیت فضای شهری از طریق رشد شبکه­ ی میادین و معابر پیاده مدار است. این پژوهش بر اساس روش جزو mixed methods و تحقیق کیفی-کمی است. بر حسب نوع تحقیق در دسته توصیفی- تحلیلی جای می­گیرد. بر حسب هدف، جزو تحقیقات کاربردی است. گردآوری اطلاعات در این پژوهش شامل برداشت میدانی(مشاهده، عکس برداری و مصاحبه) است. برای انجام مصاحبه ابتدا افراد به سه گروه ساکنین، شاغلین و مراجعه کنندگان تقسیم و سپس از هر گروه تعدادی برای مصاحبه انتخاب شدند. مصاحبه­ های انجام شده جمعاً بیست و دو مورد بود. روش تحلیل اطلاعات، پس از تحلیل های موردی، بکار بستن ماتریس تحلیلی SWOT است. به منظور انتخاب راهبرد مناسب از میان جدول SWOT از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی (AHP) نیز استفاده شده است. پس از طی این مراحل به تدوین چشم انداز، راهبردها، سیاست­ های اجرایی و اکشن پلن­ ها پرداختیم. در نتایج تحقیق، ابعاد و عوامل تاثیر گذار در بهبود پیاده مداری و افزایش کیفیت فضای شهری استخراج شده از منابع مختلف چارچوبی را برای دستیابی به اهداف دیگر پژوهش فراهم نمود. سپس بر اساس آن و با استفاده از مصاحبه، اثبات شد که پیاده مداری و کیفیت محیطی (کیفیت فضای شهری) در ارتباط مستقیم و تنگاتنگ با یکدیگر هستند. در ادامه، امکان سنجی جهت ایجاد شبکه­ ای از میادین و معابر پیاده مدار در محدوده صورت پذیرفت و پیشنهاداتی مطرح گشت، از قبیل: ایجاد فضاهای باز و سبز خدماتی-تفریحی، ایجاد پارکینگ­ های زیرسطحی، حفاظت از بناهای تاریخی ارزشمند، ایجاد کاربری های مختلط، بهبود شرایط پیاده روهای حاشیه­ ای، آرام سازی ترافیک در معابر اصلی.