زهرا عزیزی

   رعایت پوشش و حجاب اسلامی، الزامی بودن آن، حدود و کیفیت آن از سال‌های آغازین انقلاب تا به الآن همواره چالش‌برانگیز و مورد بحث بوده است. حکومت و سیاست‌های حاکمیت در مسئله پوشش گاه به‌صورت قهری و گاه با کارهای فرهنگی جهت ترغیب زنان به داشتن پوشش اسلامی بوده‌است اما نحو? مواجهه آن با مسئله پوشش در جامعه بعضاً در دوره‌های ملتهب اقتصادی و سیاسی مخالفت‌های شدید مردم را به همراه داشته که گاه حجاب را به ابزاری برای مبارزه و تبلیغات سیاسی نیز بدل کرده است. در هر دوره‌ای از ادوار پس از انقلاب اسلامی معنا و شکل پوشش و حجاب نزد مردم تغییراتی داشته است که لزوماً با گفتمان حجاب در جمهوری اسلامی و معنایی که نزد ایده‌های غالب سیاستگذران فرهنگی داشته است هم‌سو و موافق نبوده است. شاید بتوان با شناخت بهتر از ذهنیت‌ها و دلالت‌های معنایی حجاب و پوشش نزد زنان امروز جامعه با نیازها، عقاید و ارزش‌های متفاوت‌تر از دهه‌های- قبل، به‌ویژه تحت تأثیر تحولات اجتماعی نظیر اعتراضات سال ۱۴۰۱ دلایل تغییرات پوشش زنان را بررسی و ریشه‌های تناقضات فرهنگی‌ و تضادهایی که در تعامل مردم با سیاستگذاران فرهنگی به وجود آمده است مورد بررسی دقیق‌تر قرارداد. از این رو پژوهش پیش رو با هدف شناخت و بررسی معنا و ذهنیت از پوشش و حجاب آن زنانی که پس از اتفاقات پاییز ۱۴۰۱ و تحت تأثیر فضای جامعه در آن زمان، به تغییرات پوشش در جهت کم‌رنگ کردن یا پررنگ کردن حجاب خود اقدام کرده یا زنانی که در پوشش خود ثبات داشته‌اند انجام شده است. داده‌های این پژوهش کیفی با کمک مصاحب? عمیق نیمه ساختاریافته با ۲۰ نفر از زنان ۲۲ تا ۵۴ ساله تهرانی به‌دست آمده و با روش تحلیل مضمون تحلیل و بررسی شده است که داده‌ها در قالب مضامین حجاب سیاسی، شخصی‌سازی پوشش، معنای در پوشش، دیگری متفاوت، بازخوردها و پاسخ‌ها، برچسب‌زنی، تجارب ناگوار، موقعیت‌مندی ، ریشه‌های حفظ پیشینی و پسینی حدود پوشش، دلایل پوشش فعلی، چالش‌های روزمره و دست‌آوردها دسته‌بندی شده‌اند. به طور کلی دریافتیم که طیف گسترده و متنوعی از دیدگاه‌ها و معناسازی‌ها دربار? پوشش و حجاب و تغییرات پوششی در میان زنان مورد مطالعه وجود دارد.