بررسی ابعاد جهانی‌شدن از بعد ارتباطی / ارائه دیدگاه های اندیشمندان داخلی و خارجی در همایش بین المللی جهانی‌شدن و کانون‌های فرهنگی بدیل

او با اشاره به مقالۀ ارائه‌شده در همایش گفت: این مقاله، یک روش تاریخی تفکر در ایران را موردبحث قرار می‌دهد که باید آن را «حکومتی» یا روش دیوان‌سالارانۀ تفکر نامید. فلسفۀ عملی در ایران باستان به چیرگیِ یکی از بزرگ‌ترین امپراتوران جهان یعنی امپراتوران مادها، هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان انجامید.

دکتر احمدوند تصریح کرد: متفکران اصلی در این دوران دیوان‌سالارانی بودند که به حکومت فکر می‌کردند و نوعی تفکر سیاسی ایجاد کردند که می‌توان آن را روش دیوانسالارانۀ تفکر سیاسی خواند؛ بنابراین هدف اصلیِ این مقاله درک این شیوۀ تفکر و توسعۀ آن از طریق گفتگوهای دوجانبه و چندجانبه با تمدن‌های بزرگِ زمان است.

او تأکید کرد: روشِ این مطالعه مقایسه‌ای است. با این روش، به موارد مختلف تاریخی در بابِ رابطۀ بین متفکران فرهنگ‌های مختلف و نقش این گفت‌وگوها در افزایش سطح دانش و فرهنگ و همچنین قدرت ملی اشاره می‌کنم.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه خاطرنشان کرد: بر اساس سه مطالعۀ موردی یعنی مدرسه جندی‌شاپور، بیت‌الحکمه بغداد و آکادمی افلاطونی، یافته‌های ما نشان می‌دهند که در جوامعی که بابِ گفت‌وگو و ارتباط بین متفکران و دانشمندان باز بوده است، توسعه دانش و فرهنگ از وضعیت خوبی برخوردار بوده است و مردم آینده‌ای مناسب، آرام و پایدار داشته‌اند.

وی اظهار کرد: درنهایت، نتیجه می‌گیریم که ممکن است بازگشت به سنت‌های بومی خود و داشتن گفت‌وگویی محترمانه با سایر فرهنگ‌ها و تمدن‌ها ما را به یک جامعه بهتر و یک جهان آرام هدایت کند.

دبیر علمی همایش: پذیرفتنِ اندیشه‌های متفاوت در درونِ بارورسازی متقابلِ تمدنی نهفته است

دکتر احمدعلی حیدری، دبیر این همایش در سخنرانی خود با عنوان «مقتضیات فکری متناسب با شئون جهان‌گستری در نمونه‌هایی از متفکران معاصر غربی و اسلامی» به معرفی اندیشه‌های عبدالجواد فلاطوری به عنوان متفکری که در روزگار جهانی‌شدن قابل استناد است اشاره کرد و یادآور شد: آیا می‌توان متناظر با اندیشه‌‌هایی که در مغرب زمین در حال و هوای جهان‌گستری شکل می‌گیرند، به کوشش‌هایی در جهان اسلام اشاره‌کنیم که مترصدند از درون سنتِ تمدن اسلامی زمینه‌هایی را برای همراهی با این شرایط تمدنی فراهم کنند.

او ادامه داد: عبدالجواد فلاطوری، استاد فقید دانشگاه کلن در آلمان یکی از چهره‌های ممتاز و پیشکسوت در زمینه‌ی گفته‌ای میان فرهنگی در مقاله‌ای با عنوان «آیا تصورات غربی درباره‌ی حقوق بشر با قرآن سازگار است؟» در عرصۀ مسائل اخلاقی با رجوع به تعالیم اسلامی و قرآن قرائتی به دست می‌دهد که از صبغۀ جهانی برخوردار است و به اصطلاح ناظر به انسان «بما هو انسان» است.

وی در ادامه افزود: فلاطوری در ابتدای این مقاله ماده ۱ و ۲ اعلامیۀ عمومی حقوق بشر را نقل می‌کند: «مادۀ ۱: همۀ افراد بشر آزاد و از حیث کرامت و حقوق باهم برابر به دنیا می‌آیند و همگی آن‌ها از موهبت عقل و وجدان برخوردارند و باید با یکدیگر باروحیۀ برادرانه زندگی کنند؛ مادۀ ۲: هر کس حق دارد بی‌هیچ گونه تمایزی مانند تمایز از حیث نژاد، رنگ، جنسیت، زبان، دین، عقیدۀ سیاسی یا هر عقیدۀ دیگری و همچنین از حیث منشأ ملی یا اجتماعی، دارایی، ولادت و وضعیت‌های دیگر از حقوق و آزادی‌های ذکرشده در این اعلامیه بهره‌مند شود.»

دکتر حیدری خاطرنشان کرد: فلاطوری یادآور می‌شود که این اعلامیه مستقل و خود فرمان است. این ازآنجا ناشی می‌شود که انسان بما هم انسان را قطع نظر از وابستگی او به مرجعیت‌های دینی، سیاسی، اجتماعی و حتی فلسفی مدنظر قرار داده است. باید شالوده‌هایی را ایجاد کرد تا برای همه‌ی انسان‌ها در همه‌ی زمان‌ها معتبر باشد و الزام‌آوری این حقوق را به اثبات برساند.

او گفت: تنها یک امکان باقی می‌ماند: اثبات الزام‌آور بودن این حقوق با نیروی خود این حقوق، نیرو یا قوۀ درون‌بودِ موردنظر، در حقیقتِ خود انسان بما هو انسان است. فلاطوری تأکید می‌کند که در تعالیم قرآنی و در سیرۀ پیامبر اسلام انسان بما هو انسان در جایگاه کانونی و نخست قرار دارد.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی افزود: از منظر فلاطوری تحقق یک نظام سیاسی مطابق شئون جهان‌گستری، نیازمند کارگزاران و دولت‌مردانی است که به اصول بنیادینِ انسانیت متعهد و وفادار باشند و این تعهد و وابستگی بیش از هر چیز می‌بایست متکی به بینشی باشد که بتوانیم باکسانی که جهان نگری آن‌ها متفاوت است مدارا کنیم. باید بدانیم که پذیرفتنِ اندیشه‌های متفاوت در درونِ بارورسازی متقابلِ تمدنی نهفته است.

دکتر مصلح: شاید مهم‌ترین وظیفه تفکر زمان ما پرسش مجدد از قدرت و تفکر دربارۀ نسبت آن با تفکر، دانش و حقیقت باشد.

دکتر علی‌اصغر مصلح عضو هیئت‌علمی گروه فلسفه دانشگاه نیز در سخنرانی روز نخست همایش نیز یادآور شد: بنیادهای این تحول و تشکیل جایگزین‌ها و بدیل‌ها را نباید در این زمانه و در درون نظم موجود جست‌وجو کرد. از نظر او شرط ورود به ساحت‌هایی که بتواند زمینه‌ساز تکوین این مراکز بدیل باشد در وهله‌ی نخست برخورداری از شجاعت‌هایی از نوع بودن و وجود است. او با اشاره به نظر نیچه دراین‌باره گفت: اگر تداوم رقابت در مسیرهای فعلی را در جهت افزایش خشونت و خنثی‌سازی و نابودیِ بیشتر حقیقت‌ها و عناصر فرهنگیِ تلطیف کننده زندگی می‌دانیم و فراروی از نظم قدرت کنونی را لازم می‌بینیم، باید به وضع کنونی قدرت بیشتر بیندیشیم. او افزود: نیچه در کتاب فراسوی نیک و بد، لازمۀ اندیشیدن به حقیقت را جرئت داشتن می‌داند. او بر خود می‌بالد که جرات پرسش از «حقیقت» را مطرح کرده است. عضو گروه آموزشی فلسفه بیان داشت: شاید امروز زمان جرئت کردن برای پرسش از «قدرت» باشد. قدرت بنا به قرائت فوکوئی، فکر، دانش، پژوهش، ادبیات و همه مؤلفه‌های فرهنگی را مقهور ساخته و برای هر یک مطابق با نظم قدرت نقشی تعیین کرده است. شاید مهم‌ترین وظیفه تفکر زمان ما پرسش مجدد از قدرت و تفکر دربارۀ نسبت آن با تفکر، دانش و حقیقت باشد.

مدیر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه:

گفت‌وگوی دانشگاهیان آسیایی و اروپایی می‌تواند آغازگر شبکه گفت‌وگوی اندیشمندان جهان باشد

دکتر ماندانا تیشه یار، مدیر همکاری‌های علمی بین‌المللی دانشگاه و عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبائی در این همایش گفت: اگرچه بسیاری از الگوهای آموزشی در دانشگاه‌های آسیایی بر پایۀ الگوهای دریافتی از کشورهای اروپایی به ویژه در دورۀ استعمار برگرفته‌شده، اما مکاتب گوناگون فکری در حوزه‌های علوم اجتماعی و انسانی در دانشگاه‌های آسیایی و اروپایی در سده‌های اخیر تفاوت‌های چشمگیری با یکدیگر داشته‌اند.

وی ادامه داد: ازاین‌رو، ایدۀ گفت‌وگوی دانشگاهیان آسیایی و اروپایی که می‌تواند توسط دانشگاهیان ایرانی و آلمانی پا گیرد، ظرفیت آن را دارد که آغازگر شبکه گفت‌وگوی اندیشمندان جهان باشد.

دکتر تیشه یار افزود: برای هر آغازی، ما باید نخست حلقه‌هایی کوچک را در دو فضای مجازی و حقیقی شکل دهیم و سپس برشمار حلقه‌ها و پیوند درونی میان آن‌ها بیفزاییم تا بتوانیم شبکه را گسترش دهیم.

این عضو هیئت‌علمی دانشگاه تصریح کرد: این کار بیش از هر چیز نیاز به برنامه‌ریزی و ارتباط گیری و استفاده از ظرفیت‌های فناوری های ارتباطی و نیز استفاده از زیرساخت‌های طراحی‌شده برای بین‌المللی سازی دانشگاه‌ها دارد.

وی در ادامه گفت: هدف از این همکاری‌های علمی، بیش از آنکه رقابت میان دانشگاه‌ها برای دستیابی به جایگاهی بالاتر در رتبه‌بندی‌های دانشگاهی که امروزه آفت جان دانشگاه‌ها شده و رقابتی ناسالم را میان آن‌ها دامن زده، بشود، به تلاش برای شکل‌دهی به جهانی بر پایه دوستی‌های علمی و همفکری برای بهبود شرایط زیست در گوشه و کنار جهان می‌انجامد.

مدیر دفتر همکاری‌های علمی بین‌المللی خاطرنشان کرد: با شکل‌دهی به تفکر میان فرهنگی، زمینۀ دستیابی پژوهشگران و خردورزان به گستره بزرگی از دانش تولیدشده در سراسر جهان فراهم خواهد آمد و می‌تواند زمینه‌ساز انجام پژوهش‌های مشترک شود و این همان چیزی است که هدف اصلی بین‌المللی سازی دانشگاه‌ها بوده و این همان چیزی است که از سده نوزدهم به مأموریت اصلی دانشگاه‌ها تبدیل‌شده است.

دکتر تیشه یار افزود: به این ترتیب، می‌توان انتظار داشت که دانشگاه از معنای کلاسیک خود به عنوان یک مکان مشخص برای حضور دانشگاهیان (university) جداشده و مفهومی نوین در قالب چند مکانی بودن را تجربه کند و گونه‌ای نوین از زیست خود را در قالب مفهومی همچون (multiversity) عرضه نماید.

لازم به ذکر است که در این همایش دوروزه 16 سخنران از کشورهای مختلف دیدگاه¬های خود را در موضوع گردهمایی ارائه داشتند که در هر کدام جنبه‌ای از ابعاد جهانی‌شدن را از حیث ارتباطی که با کانون‌های فرهنگی جایگزین می‌یافت، مدنظر قراردادند. گزارش دیگر نشست‌ها در اختیار علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.

دبیرخانه‌ی این همایش در نظر دارد مجموعه مقالات این همایش دوروزه را به زودی منتشر کند.