نشست سه جانبۀ همکاری ایران، هند و افغانستان برگزار شد

در این نشست، دکتر جعفر حق‌پناه، مدیر میز افغانستان انجمن علوم سیاسی ایران، پروفسور راما کریشنان، استاد دانشگاه جواهر لعل نهرو هندوستان، دکتر مجیدرضا مومنی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و محمد داوود عرفان، استاد دانشگاه غالب هرات به ایراد سخترانی پرداختند.

در ابتدای این نشست، دکتر جعفر حق‌پناه، مدیر میز افغانستان انجمن علوم سیاسی ایران در سخنانی با بیان این‌که چابهار تنها پروژۀ استثنا از تحریم‌های آمریکا علیه ایران است، خاطرنشان کرد که این امر نشان می‌هد حتی با وجود بزرگترین مشکلات، این پروژه می‌تواند به کار خود ادامه دهد.

وی با اشاره به این که پروژه بندر چابهار در سطح منطقه خیلی رقیب ندارد، به بحث تعامل و همکاری این بندر با بندر گوادر در پاکستان پرداخت و گفت: بنادر چابهار و گوادر هر دو در یک منطقه، در منطقه بلوچستان قرار دارند، هر دو در یک منطقه توسعه نیافته حضور دارند و اگر بلوچستان توسعه یابد، می‌تواند به یک توسعه متوازن منطقه‌ای کمک کند؛ از این جهت چابهار و گوادر می‌توانند هم‌پوشانی پیدا کنند.

در ادامه نشست، پروفسور راما کریشنان، استاد دانشگاه جواهر لعل نهرو هندوستان با اشاره به این‌که در این زمان خاص که تحریم‌های آمریکا علیه ایران به شدت احساس می‌شود، تحریم‌ها سبب برجسته شدن بحث تعامل بین کشورهای منطقه شده و به طور خاص، بندر چابهار یکی از مواردی است که در حوزه تعامل بین سه کشور مطرح است. وی خاطرنشان کرد در خصوص بحث توسعه زیرساخت‌های منطقه‌ای، فرصت‌ها و تهدیدها همواره وجود دارد و اصلی‌ترین محدودیت، فشار و حضور قدرت‌های هژمونیک است.

پروفسور کریشنان با بیان این‌که شاهد یک شکاف در فضای سیاسی بین‌الملل هستیم، تأکید کرد که باید در همین فضا به دنبال فرصت گشت.

به گفته وی، بندر چابهار فقط یک فرصت محدود به سطح دیپلماتیک و سیاسی نیست، بلکه این پروژه در پایین‌ترین سطوح سبب ایجاد تعاملات شده و این یک پیام به دنیا دارد که می‌شود در کنار این فضای هژمونیک، ترتیبات منطقه‌ای را شکل داد و همکاری‌ها را عمیق‌تر کرد.

این استاد دانشگاه جواهر لعل نهروی هند در مورد اهمیت بندر چابهار برای این کشور گفت: بحث چابهار به دو دلیل برای هند اهمیت دارد؛ اول ایجاد ارتباط و تعاملات اقتصادی و تجاری با ایران و دوم، همکاری‌های استراتژیک. هر دو لازم و ملزوم هم هستند؛ اگر زیرساخت اقتصادی نباشد، بر همکاری‌های استراتژیک هم تأثیر می‌گذارد و در عین حال، بحث منافع استراتژیک است که فراهم‌کننده سهولت‌ها و منابع برای زیرساخت‌ها است.

دکتر مجیدرضا مومنی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی به عنوان سومین سخنران نشست تخصصی همکاری ایران، هند و افغانستان در پروژه بندر چابهار، تأکید کرد که بحث چابهار را باید در بستر تحولات بزرگ آسیا بررسی کرد.

وی با این رویکرد، به بحث چابهار و بندر گوادر پاکستان اشاره کرد و گفت که هر دو بندر دارای موقعیت استراتژیک اند، اما حجم سالانه باراندازی و ترانزیت در گوادر 400 تا 500 میلیون تن، ولی در چابهار 10 تا 12 میلیون تن است.

به گفته این استاد دانشگاه، حضور چین و سرمایه گذاری این کشور در گوادر تنها بر اساس یک نگاه تجاری نبوده است، بلکه چین با حضور در گوادر یک نگاه جدی به هند دارد و چابهار از این منظر یک گزینه مهم برای هند در برابر چین به حساب می‌رود.

بر این اساس، وی تأکید کرد که امروز چابهار یک فرآیند تک بعدی تنها در بحث منطقه و منطقه‌گرایی نیست، بلکه چابهار یک پروژه بین‌المللی است و باید از نگاه بین‌المللی به آن دید.

این عضو هیأت علمی دانشگاه علامه طباطبایی ایران، در ادامه به اهداف ایران در پروژه بندر چابهار اشاره کرد و این اهداف را برشمرد: ایران اول به دنبال هم‌گرایی با بندر گوادر است؛ به چند دلیل؛ قرابت این دو از نگاه تجاری، کاهش وابستگی ایران به خلیج فارس و پیوستن ایران به مسیر سیپک(مسیر تجاری چین و پاکستان).

به گفته وی، ایران 100درصد به دنبال تبدیل کردن پروژه بندر چابهار به یک پروژه چندجانبه بین‌المللی است.

به گفته دکتر مومنی، چالش‌هایی وجود دارد که شاید ایران نتواند به این اهداف خود برسد. این چالش‌ها تحریم‌ها و نفوذ امریکا، وجود شورشیان و رقابت‌های منطقه‌ای چون چین است.

وی خاطرنشان کرد که با توجه به حضور چین در بندر گوادر، آمریکا خیلی مایل نیست نقش چین در منطقه برجسته شود و علی‌رغم تمایل ایران، همانند گوادر، در چابهار نیز حضور یابد.

دکتر مومنی در پایان تأکید کرد: ایجاد خط آهن و مسیرهای ترانزیتی به تنهایی نمی‌تواند به همکاری‌های منطقه‌ای کمک کند، بلکه شناخت نیازهای همدیگر و گفتگوهای بیشتر برای پیروز شدن در برابر چالش‌ها مهم است.