نشست تخصصی «سیاست‌گذاری‌های اجتماعی در حوزه سالمندی» برگزار شد

به گزارش روابط عمومی، به نقل از عطنا، دکتر عبدالله معتمدی، عضو هیئت علمی گروه روانشناسی بالینی و عمومی دانشگاه علامه طباطبائی، ۹ مهرماه در نشست تخصصی «سیاست‌گذاری‌های اجتماعی در حوزه سالمندی» در دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی این دانشگاه، ضمن تشکر از استادان، حاضران و دانشجویان حاضر در جلسه، گفت: امیدورایم که این نشست‌ها نتیجه و دستاورد مناسبی داشته باشد تا بتوانیم از آن در دانشگاه و جامعه استفاده کنیم.

وی با بیان اینکه در این نشست همکاران دانشگاهی، نمایندگان مجلس و مسئولان اجرایی حضور دارند تا از دیدگاه‌ها و نظرات آنها استفاده کنیم، افزود: تقریباً یک سال از فعالیت دبیرخانه همایش سالمندی با رویکرد روانی-اجتماعی در ایران می‌گذرد. معتمدی تصریح کرد: ما در حالی که تلاش می‌کنیم این همایش را برگزار کنیم با اعلام فراخوانی درصدد جمع‌آوری فعالیت‌های علمی سایر محققان کشور بوده تا بتوانیم ضمن استفاده از آنها، ادبیات مربوط به حوزه سالمندی را با همان رویکرد روانی-اجتماعی در یک‌جا تجمیع و تقویت کنیم.

وی با اشاره به اینکه به بحث سالمندی در دانشگاه‌های مختلف  توجه شده است اما به نظر می‌رسد که همچنان دانشکده‌های روان‌شناسی و علوم اجتماعی باید بیشتر به این موضوع بپردازند، گفت: ما کشوری هستیم که با شتاب به سمت تغییر ترکیب جمعیتی می‌رود، جمعیت سالمندی ما رشد زیادی دارد و این موجب شده که ما در آینده نیز با این پدیده مواجه شویم.

دبیر علمی کمیته همایش «سالمندی در ایران با رویکرد روانی-اجتماعی»‌ خاطرنشان کرد: هر چند دنیا قبل از ما تجربه سالمندی را داشته ولی به هرحال ما می‌توانیم از تجربه دنیا در این مسئله استفاده کنیم اما شرایط خاص فرهنگی و اجتماعی جامعه ما ایجاب می‌کند که مسئله سالمندی را با یک رویکرد بومی و با رویکردی که متناسب با شرایط ملی خودمان است نگاه کنیم و ببینیم که در این حوزه چه کارهایی می‌توانیم انجام بدهیم.

وی با اشاره به اینکه همایش سالمندی سایت مستقلی به آدرس www.aging.atu.ac.ir دارد و تاکنون حدود ۲۰۰ مقاله برای این همایش به دست ما رسیده است، گفت: علاوه بر این تلاش می‌کنیم تا در چهار نشست تخصصی قبل از برگزاری همایش موضوعات مرتبط با سالمندی را بررسی کنیم.

  برگزاری سه نشست تخصصی با موضوع سالمندی قبل از برگزاری همایش اصلی

معتمدی افزود: سه نشست دیگر به ترتیب با موضوعات «سبک زندگی و سالمندی موفق»، «الگوهای مراقبت در دوره‌های سالمندی» و «بهداشت روانی و اختلالات روانی مرتبط با دوره سالمندی» برگزار می‌شود. وی بیان کرد: این چهار نشست را با ترکیبی از دستگاه‌های اجرایی کشور و متخصصان برگزار می‌کنیم و در همایش هم همین رویه تکرار می‌شود؛ امیدوارم نتایج آنها یک سری سیاست‌های اجرایی برای دستگاه‌ها، نهادها و همینطور خود دانشگاه به همراه داشته باشد.

عضو هیئت علمی گروه روانشناسی بالینی و عمومی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه در صحبت از سالمندی لزوماً مخاطبان ما سالمند نیستند، گفت: بحث این نیست که ما داریم تنها درباره سالمندها صحبت می‌کنیم بلکه همه گروه‌های سنی دیگری که به سالمندی نرسیده‌اند باید از این نشست‌ها استفاده کنند، چرا که موضوع درباره این است که ما چه سبک زندگی‌ای را پیش بگیریم که این طول عمر باعث رضایتمندی‌مان شود؛ عمری که در آن احساس مثبت و شادمانی باشد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه مطالعه‌ای را سازمان ملل در سال ۱۳۹۱ در زمینه برخی از مسائل و اولویت‌هایی انجام داده است که در حوزه سالمندی به پنج مورد مهم تأکید می‌کند، اظهار کرد: در بخش اول بحث استقلال سالمندان است، یعنی ما کاری کنیم که سالمندان‌مان به امکانات مناسبی مانند فیزیولوژیک اولیه دسترسی پیدا کرده و خانواده و جامعه بتوانند از آنها حمایت کنند، همچنین آنها فرصت کار کردن و مشارکت اجتماعی داشته و احساس کنند که اصطلاحاً درگیر جامعه هستند.

استفاده از فرهنگ غنی مذهبی برای  به حداقل رساندن سوءاستفاده و آسیب زدن به سالمندان

معتمدی مشارکت در فعالیت‌های مختلف و بهره‌گیری از نظرات سالمندان برای سیاست‌گذاری در این بخش را دو مورد مهم دیگر اولویت‌بندی مطالعه سازمان ملل برشمرد و افزود: بحث مراقبت از سالمندان نیز مورد نظر قرار گرفته است، یعنی جامعه به گونه‌ای برای سالمندان طراحی شود که آنها سیستم‌های ماهیتی مناسبی را برای مراقبت داشته باشند که این می‌تواند دسترسی آنها به خدمات قانونی و اجتماعی باشد و به آنها کمک کند تا بتوانند از نظام حمایتی خودشان استفاده کنند؛ نظام حمایتی فراتر از تأمین اجتماعی و مراقبت‌های پزشکی و بهداشتی تا اصطلاحاً خودشکوفایی به‌وجود آید.

وی مورد پنجم مطالعه سازمان ملل در زمینه اولویت‌بندی موضوع سالمندی را احترام دانست و بیان کرد: ما باید به گونه‌ای  که در احادیث و روایت‌ها آمده است برای سالمندان‌مان سیاست‌گذاری کنیم و بر اساس فرهنگ غنی مذهبی که داریم برای آنها طوری برنامه‌ریزی کنیم که امکان سوءاستفاده و آسیب زدن به سالمندان را به حداقل برسانیم. عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه سالمندان باید فرصت‌هایی را پیدا کنند تا بتوانند مولد باقی بمانند، گفت: باید کاری انجام دهیم که نزاع‌های نسلی کاهش پیدا کند؛ در بحث عدالت فرصت‌هایی را فراهم کنیم که شکاف‌های موجود از بین برود و ما بتوانیم به سالمندان کمک کنیم.

وی با اشاره به اینکه وقتی از سالمند صحبت می‌کنیم باید کل جامعه مدنظر ما باشد و لزوماً خود سالمند مورد نظر نیست، خاطرنشان کرد: بعضی تحقیقات می‌گویند اگر می‌خواهید که دوران سالمندی موفق و مولدی داشته باشید، حداکثر این است که در میانسالی سبک زندگی‌ فرد را اصلاح کنید، بنابراین نمی‌توانیم گروه‌های سنی پایین‌تر و جوانان را نادیده بگیریم، پس می‌توان گفت، بحث سالمندی بحث جوانان هم هست. معتمدی در پایان تصریح کرد: یکی از موضوعاتی که ما در دوره سالمندی به آن توجه می‌کنیم این است که خیلی روی تأمین اجتماعی و مراقبت‌های پزشکی تأکید می‌کنیم، گاهی به قدری روی این موارد سرمایه‌گذاری می‌کنیم که از آن آگاهی‌های عمومی که خود سالمندان باید داشته باشند، غافل می‌شویم.

رئیس دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه مشکل سالمندی یک مشکل ملی نیست بلکه یک مشکل جهانی است، بیان کرد: یکی از مهمترین مشکلات ما در حوزه سیاست‌گذاری برای سالمندان این است که سیاستمداران ما با دانشگاهیان و دانشگاهیان ما با سیاستمداران غریبه‌اند و از هم فاصله دارند.

به گزارش عطنا، دکتر احمد برجعلی، رئیس دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی، ۹ مهرماه در نشست تخصصی «سیاست‌گذاری‌های اجتماعی در حوزه سالمندی» (گزارش تصویری) در این دانشکده، گفت: دانشگاه باید کلید حل مشکلات جامعه بوده و برای رفع معضلات مختلف آن برنامه داشته باشد.

وی افزود: ما قبل از اینکه نشست آبان‌ماه یعنی «همایش ملی سالمندی در ایران» را برگزار کنیم، برای اینکه نشست‌های قبل از همایش از کیفیت و غنای بالاتری برخوردار باشند، بهتر است که پنل‌های نشست‌های اصلی را در قالبی «پیش‌نشست‌های تخصصی» برگزار کنیم.

برجعلی خاطرنشان کرد: ما باید به صورت جهت‌مند و مشخص حرکت کنیم تا بتوانیم بسته‌های سیاستی و راهبردهای اجرایی را قبل از برگزاری همایش تدوین کرده تا بتوانیم درمورد آنها به طور خاص، هدفمند و چارچوب‌مدار فکر کنیم.

وی با اشاره به اینکه مشکل سالمندی یک مشکل ملی نیست بلکه یک مشکل جهانی است، گفت: همه کشورهای دنیا با مشکلات سالمندی درگیر هستند و ما هم به خاطر رشد سریع و تغییر جمعیتی که داریم با آن درگیر خواهیم بود؛ سالمندان مانند جوانان و جوانان مانند سالمندان، مشکلات‌شان در یک «پیوستار» است، مثلاً پدیده تنهایی هم در نوجوانان، هم در جوانان، هم در میانسالان و هم در سالمندان وجود دارد.

ما در حوزه سالمندی فاقد سیاست‌های اجتماعی هستیم

رئیس «همایش سالمندی در ایران» با اشاره به اینکه باید در حوزه سالمندی نیروهای متخصص تربیت شوند، اذعان کرد: دانشگاه این آمادگی را دارد تا بتواند دستاوردهای این همایش را در اختیار دستگاه‌های اجرایی قرار دهد و در نهایت راهبردهای واقع‌بینانه‌ای را با توجه به محدودیت‌ها و امکانات زیربنایی برای سالمندان طراحی کنیم. این راهبردها باید متناسب با شرایط بومی، علمی، فرهنگی و  ملی خودمان باشد. وی با بیان اینکه باید بتوانیم ظرفیت‌های پنهان جامعه را در زمینه حمایت از سالمندان فعال کنیم، افزود: ما در حوزه سالمندی فاقد سیاست‌های اجتماعی هستیم و باید به صورت جدی روی آن کار کرده تا یک نقشه راه درست ترسیم کنیم، چرا‌که سیاست‌های اجتماعی ما به‌نوعی گم هستند.

برجعلی خاطرنشان کرد: اگر بخواهیم در این سمینارها خروجی‌ مناسبی داشته باشیم باید روی این تأکید کنیم که سیاست‌های اجتماعی سالمندی چیست؟ و با توجه به زیرساخت‌هایی که داریم چطور آن را تدام دهیم؛ ما اکنون یک نیازسنجی ساده از مشکلات سالمندی کشورمان نداریم، پس باید به فکر جایی باشیم که نیازهای واقعی سالمندان را در اختیار ما قرار دهند.

وی تصریح کرد: با یک سری از تدابیر ساده می‌توانیم نقشه راه را در حوزه سالمندی عوض کنیم و اگر چیزی غیر از این انجام دهیم، همچنان در جای خود باقی می‌مانیم؛ ضمن‌آنکه یکی دیگر از مشکلات ما این است که سیاستمداران ما با دانشگاهیان و دانشگاهیان ما با سیاستمداران غریبه‌اند و از هم فاصله دارند؛ این سمینارها باید تداوم یابند تا به آن نقطه منطقی در کنار هم نزدیک شویم.

درتاج: پیری معادل خردمندی است

دکتر فریبرز درتاج، استاد تمام گروه روانشناسی تربیتی دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دنشگاه علامه طباطبائی نیز در ادامه این نشست گفت: متأسفانه ما برنامه‌ای برای حوزه سالمندی نداریم و پیش‌بینی هم برای آن نکرده‌ایم و به نظرم تصدی‌گری روی سیستم‌های دولتی به ما آسیب می‌رساند.

وی خاطرنشان کرد: اگر با یک حقوق خیلی خوب هم بازنشسته شویم و با وجود پول و ثروتی که داریم کسی حاضر نیست ما را اصطلاحاً تر و خشک کند؛ یعنی مرکزی وجود ندارد که خدماتی در حد و شأن‌تان به شما ارائه دهد؛ بنابراین ما نمی‌توانیم از این توانمندی‌ها استفاده کنیم؛ تعداد این مراکز که پول خوبی هم می‌گیرند نسبت به جمعیت سالمند، کم است.

درتاج سالمندی را یکی از بهترین دوره‌های زندگی دانست و بیان کرد: وقتی می‌خواهیم برای آدم‌ها دعا کنیم می‌گوییم «الهی پیر شی!» و پیری را معادل خردمندی می‌دانیم و نمونه‌اش همین سیاست‌گذاران هستند با اینکه بازنشست شده‌اند، همچنان در وزارتخانه‌ها کار می‌کنند.

زنجری: سالمندان مخزن کارآفرینی هستند

در ادامه این نشست نسیبه زنجری، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی گفت: بر اساس مطالعاتی که در دنیا به‌خصوص در زمینه اجتماعی و روانی و به‌ویژه روی ادراک مثبت سالمندان نسبت به خودشان انجام شده است، نشان می‌دهد امید به زندگی به میزان ۷ سال افزایش یافته است. وی افزود: اگر بخواهیم با یک پروتکل سیاست‌گذاری نگاه کنیم این پروتکل‌ها همیشه سه مبنای اساسی را بیان می‌کنند یکی پذیرش درست مسئله،  دوم طراحی سیاست بومی یعنی اینکه جامعه ما به چه چیزهایی نیاز دارد و سوم  توزیع بسته‌های حمایت اجتماعی است.

زنجری افزود: سالمندان مخزنی برای کارآفرینی هستند و با سودرسانی مجدد به جامعه، یک بازتوانی برای جامعه رخ می‌دهد؛ سالمندی موفق وابسته به طول زندگی است که در روان‌شناسی خیلی مطرح می شود و تمام دوران زندگی درگیر است تا ما یک سالمند موفق و فعال داشته باشیم. وی درباره اینکه حضور سالمندان در خانه تنها به همراه فناوری موفق است، گفت: این بحث خیلی در دنیا مطرح است و در صورتی موفق بوده‌اند که با فناوری همراه شده‌اند. در دانشگاه صنعتی شریف امکانات بسیاری برای سالمندان ساخته شده ولی هنوز لینک‌های لازم برای اینکه ما فناوری را به خانه‌ها بیاوریم، ایجاد نشده است.

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی در خصوص بحث توزیع حمایت‌های اجتماعی، اظهار کرد:  اگر این صندوق‌های بازنشستگی که هنوز جمعیت جوان است، مشکل دارند باید دید که در اینده که مشکلات اساسی‌تر می‌شوند واقعاً چقدر مؤثر هستند. ضمن‌آنکه یک بازنگری کلی ضروری است تا تصمیم‌گیری‌های اساسی گرفته شود.