برگزاری هجدهمین اجلاس روسای دانشگاه های سطح یک کشور در دانشگاه علامه طباطبائی

در این اجلاسیه که هجدهمین دور از نشست های روسای دانشگاه های سطح یک کشور بود، روسای سیزده دانشگاه برتر در خصوص مسائل و دغدغه های مشترک خود به بحث و تبادل نظر پرداختند. در ابتدای این نشست دکتر حسین سلیمی رئیس دانشگاه در سخنانی پیش از ورود به دستور، تحلیلی از نقش و جایگاه دانشگاه در جهان امروز ارائه کرد. وی بیان داشت: دو مفهوم سازی پایه در علوم انسانی می تواند به ما در تبیین و درک جایگاه دانشگاه در جهان امروز کمک کند.  اولین مفهوم سازی، تعبیری است که یورگن هابرماس از انواع دانش ارائه می کند. هابرماس دانش را محدود به علم مدرن نمی داند و علائق سه گانه ای را عامل سه نوع از دانش معرفی می کند.

علائق فنی به علم تجربی به هدف کنترل انسان بر طبیعت منتهی می شود که در پی اثبات است و بر عقلانیت ابزاری متکی است. اما علائق عملی که به دانش تاویلی منتهی می شود هدفش سامان دادن بر روابط اجتماعی و تفاهمی است که در پی فهم است و بر عقلانیت ارتباطی متکی است. اما دسته ای دیگر از علائق نیز وجود دارند که هابرماس آن را علائق رهایی بخش می نامد که بنیان دانش انتقادی بوده و هدفش نیل به دگرگونی و رهایی است. یکی از مهمترین چالش های دانشگاه امروز این است که بر اساس سنت هایی محافظه کارانه تلاش دارد در محدوده علم تجربی باقی بماند و با انتقادی بودن فاصله اش را حفظ کند. مفهوم سازی دوم، از پی یر بوردیو فیلسوف فرانسوی است. می توان با تکیه بر مفهوم عادتواره از بوردیو وضعیت دانشگاه های جهان امروز را تفسیر کرد. عاتواره سرشت های مشترکی است که انسان های هم طبقه، به واسطه تقلید از یکدیگر می آموزند و آنرا بازتولید می کنند تا در فرایند اجتماعی شدن، هویتشان معنا و قوام یابد. عادتواره سرشت هایی بین الذهانی است که ذهن و جسم سوژه ها را شکل می دهند.

از این حیث مجموعه ای از عادتواره ها، هویت جامعه دانشگاهی را شکل می دهد. به عنوان مثال در دانشگاه های ایران، چاپ مقالات علمی-پژوهشی، پرهیز از ورود به عرصه رسانه های عمومی به عنوان فضاهای غیر علمی و ژورنالیستی، و وارد نشدن در مناقشات و موضوعات در حوزه عمومی و اجتماعی می توانند عادتواره هایی محسوب شوند که هویت این جامعه را شکل می دهند. اما یکی از مهمترین اقتضائات ایران امروز، خروج دانشگاه از این عاتواره ها است و این نیازی است که جامعه ایران از دانشگاه مطالبه می کند. اما نکته در این است که تمامی موجودیت هایی که ما امروز بر آن نام دانشگاه گذاشته ایم چنین امکان و صلاحیتی ندارند. شاید نه فقط دانشگاه های سطح یک، بلکه دانشگاه های ریشه دار و اصیل ما چنین امکانی داشته باشند. چنین تغییری در عادتواره های دانشگاهی، نیازمند بازتعریف عناصر هویتی جامعه دانشگاهی است که تنها در توان و امکان دانشگاه های بزرگ و ریشه دار کشور است و البته یکی از چالش جدی آینده دانشگاه در ایران نیز محسوب می شود.

در ابتدای این نشست دکتر محمد نیلی احمدآبادی رئیس دانشگاه تهران و رئیس اجلاس روسای دانشگاه های سطح یک کشور از میزبانی دانشگاه علامه طباطبائی تشکر و قدردانی کرد. لازم به ذکر است روسای دانشگاه های سطح یک کشور در پایان اجلاسیه از بخش های مختلف دانشگاه از جمله موزه و مسجد امام علی (ع) بازدید کردند.

عکس از: شکیبا شیرازی(عطنا)