درس‌ها و توصیه‌های استادان پیشکسوت به همتایان جوان خود در پنل تخصصی انتقال تجربه مراسم گرامیداشت مقام استاد
منافع ملی چراغ روشن پیش رویمان باشد
به گزارش روابط عمومی دانشگاه علامه طباطبائی در پنل «انتقال تجربه» آئین گرامیداشت مقام استاد، دکتر شمس‌السادات زاهدی، دکتر محمدرضا ضیائی بیگدلی، دکتر داریوش نوروزی، و دکتر محمدحسین پناهی،، تجربه زیسته چنددهه‌ای خود در تدریس و مدیریت دانشگاهی و عشق و محبت نسبت به دانشجویان را با حاضران در مراسم در میان گذاشتند.
علم و اخلاق، دو بال استادان است
دکتر شمس‌السادات زاهدی، استاد دانشکده مدیریت و حسابداری دانشگاه علامه طباطبائی، با بیش از ۵۰ سال سابقه فعالیت آکادمیک، یکی از سخنرانان این پنل بود. وی که خود را یکی از باسابقه‌ترین اساتید این دانشگاه معرفی کرد، سخنان خود را با تأکید بر نقش دانشگاه به‌عنوان «اتاق فکر جامعه» آغاز کرد. او اظهار داشت: «دانشگاه باید محل نقد و بررسی همه‌چیز باشد و درباره هر آنچه در جامعه رخ می‌دهد، پرس‌وجو کند که آیا می‌توان این روش را بهبود بخشید یا گزینش‌ها را بهتر کرد.» به باور زاهدی، استقلال دانشگاه در همه زمینه‌ها، از انتخاب استادان تا گزینش دانشجویان، ضروری است و باید از فرایندهای غیرآکادمیک و دخالت‌های بیرونی پرهیز شود.
وی دانشجو، کارمند، و استاد را سه رکن اصلی دانشگاه دانست و بر لزوم دقت در فرایندهای مرتبط با این ارکان تأکید کرد. او افزود: «نباید به‌یک‌باره تعداد زیادی استاد بدون بررسی دقیق به دانشگاه وارد شوند. دانشگاه باید خود تصمیم بگیرد چه استادی مناسب است.» زاهدی در ادامه به نقش کلیدی دانشگاه در تربیت نیروی انسانی پرداخت و خاطرنشان کرد: «دانشگاه ورودی‌های خود را آموزش می‌دهد و خروجی‌های آن، نیروی انسانی موردنیاز جامعه را تأمین می‌کنند. بنابراین، باید به دانشگاه اجازه داد که بر اساس اصول آکادمیک عمل کند تا بتواند خروجی‌هایش را در سطح نیازهای جامعه تربیت کند.»
دکتر زاهدی با ارائه توصیه‌هایی به استادان، بر اهمیت ویژگی‌های شخصیتی و اخلاقی آن‌ها تأکید کرد. وی گفت: «استادان باید خود را مدیریت کنند، ظاهری آراسته و پوششی مناسب داشته باشند و از نظر اخلاقی در شأن مقام استادی عمل کنند.» او استادان را به داشتن دو بال «علم و اخلاق» تشویق کرد و افزود: «اگر یکی از این دو بال ضعیف باشد، مقام استادی خدشه‌دار می‌شود. عالم بودن بدون پایبندی به اخلاق، مانند پرنده‌ای تک‌بال است که نمی‌تواند پرواز کند.»
وی همچنین به استادان توصیه کرد که منافع ملی را بر منافع شخصی مقدم بدارند و این ارزش را به دانشجویان منتقل کنند. زاهدی اظهار داشت: «هرچند منافع شخصی انکارناپذیر است، اما باید منافع ملی مانند چراغی روشن همواره پیش روی ما باشد.» او تأکید کرد که در گزینش‌ها، انتصاب‌ها، و انتخاب‌ها باید شرایط احراز با ویژگی‌های افراد تطبیق داده شود. در بخش دیگری از سخنان خود، زاهدی به اهمیت مدیریت کلاس اشاره کرد و گفت: «استاد باید بر محتوای تدریس تسلط کامل داشته باشد و به جای آموزش صرف، یادگیری را تقویت کند. به جای تربیت عالم، باید افرادی عامل و عمل‌گرا پرورش داد.» او با تأکید بر انطباق گفتار و عمل، افزود: «دانشجو وقتی ببیند استاد به آنچه می‌گوید عمل نمی‌کند، از او تبعیت نخواهد کرد.»
فرایند جذب و تدریس اساتید اصلاح شود
دکتر محمدرضا ضیائی بیگدلی، استاد تمام رشته حقوق و بنیان‌گذار و رئیس اسبق دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبائی، با ۵۵ سال سابقه در آموزش و مدیریت دانشگاهی، دیدگاه‌های خود را در قالب توصیه‌هایی کاربردی ارائه کرد. وی که نقش‌های متعددی از جمله معاون دانشکده، رئیس دانشکده، مدیر گروه به مدت ۲۰ سال، مشاور حقوقی و اجرایی، و عضو هیئت ممیزه دانشگاه به مدت هفت سال بر عهده داشته، بر حفظ شأن و جایگاه استاد تأکید کرد.
ضیائی بیگدلی یکی از چالش‌های اصلی آموزش عالی را اعزام فوری اساتید تازه‌استخدام به کلاس‌های درس بدون آمادگی کافی دانست. او پیشنهاد کرد که اساتید جوان پیش از تدریس مستقل، به مدت یک تا دو سال به‌عنوان دستیار اساتید باتجربه فعالیت کنند تا مهارت‌های مدیریت کلاس و تدریس را بیاموزند. وی با اشاره به تجربه جهانی، اظهار داشت: «در بسیاری از کشورها، اساتید جوان ابتدا دستیار استاد می‌شوند تا از آسیب به دانشجویان جلوگیری شود.» او افزود که بارها شاهد گلایه‌های دانشجویان از اساتید تازه‌کار بوده که به دلیل کمبود تجربه، نتوانسته‌اند کلاس را به‌خوبی اداره کنند.
وی همچنین به مشکل اشتغالات برون‌دانشگاهی اساتید، به‌ویژه در رشته حقوق، اشاره کرد و گفت: «فعالیت‌های وکالتی برخی اساتید باعث کاهش زمان اختصاص‌یافته به تدریس و پژوهش شده و کیفیت کلاس‌ها را پایین آورده است.» او با اذعان به مسائل مالی اساتید، تأکید کرد: «پیگیری مسائل مالی نباید به قیمت کاهش تعهد به دانشگاه تمام شود.»
ضیائی بیگدلی به شیوه‌های سنتی تدریس نیز انتقاد کرد و خواستار استفاده از روش‌های نوین مانند سیستم سقراطی، مبتنی بر گفت‌وگو و مشارکت دانشجویان، شد. او پیشنهاد داد که در دوره‌های ارشد و دکتری، حضور همزمان دو استاد در کلاس می‌تواند کیفیت آموزش را ارتقا دهد، تجربه‌ای که خود او با موفقیت آزموده است. وی در پایان به عدم تمایل اساتید باتجربه به پذیرش مسئولیت‌های مدیریتی اشاره کرد و گفت: «این مسئله باعث شده افراد کم‌تجربه، گاهی با تنها سه تا چهار سال سابقه، به‌عنوان مدیر گروه انتخاب شوند که چالشی جدی برای دانشگاه است.»
بازنشستگی دوره بازآموزی است
دکتر داریوش نوروزی، استاد دانشکده مدیریت دانشگاه علامه طباطبائی با ۵۳ سال تجربه کاری و ۲۴ سال مدیریت گروه، دانشگاه را نه‌تنها فضایی برای علم‌آموزی، بلکه مکانی برای پرورش حکمت، محبت، صداقت، و پاکی توصیف کرد. او اظهار داشت: «دانشگاه محل علم، دوستی، و خدمت به جامعه است. استاد می‌تواند با محبت، انسانیت، و صداقت، تأثیری عمیق بر دانشجویان بگذارد.»
نوروزی علم به‌روز و صداقت را دو ویژگی ضروری استاد دانست و گفت: «استادی که دانش دارد اما صادق و پاک نیست، نمی‌تواند تأثیر مثبتی داشته باشد.» او با اشاره به تجربه خود در طراحی برنامه‌های آموزشی برای دانشگاه‌های معتبر ایران، از جمله علامه طباطبائی و تهران جنوب، از عشق و علاقه‌اش به تدریس سخن گفت و افزود: «من کارم را عاشقانه انجام می‌دهم و هنوز با اشتیاق آن را دنبال می‌کنم.»
وی به تجربه بازدید از «مدارس عاطفی» در سوئد و سوئیس اشاره کرد که بر آموزش مهارت‌های زندگی تمرکز دارند و پیشنهاد داد که دانشگاه‌ها نیز باید در کنار آموزش علمی، به پرورش این مهارت‌ها توجه کنند. نوروزی بازنشستگی را فرصتی برای «بازآموزی» دانست و گفت: «ما اساتید بازنشسته نمی‌شویم، بلکه بازآموزی می‌شویم و می‌توانیم فعالیت‌های جدیدی را با کیفیت بالا آغاز کنیم.»
یادگیری در فضای محبت‌آمیز ممکن می‌شود
دکتر محمدحسین پناهی، استاد جامعه‌شناسی دانشگاه علامه طباطبائی با ۴۵ سال سابقه تدریس، از جمله ۱۷ سال در خارج از کشور و ۳۵ سال در این دانشگاه، چهار اصل و پنج متغیر کلیدی در رابطه استاد و دانشجو را تشریح کرد. او که در نقش‌های مدیریتی و تدریس فعالیت کرده، تأکید کرد که همواره آموزش و پژوهش را در اولویت قرار داده و اجازه نداده وظایف اجرایی به کیفیت تدریسش لطمه بزند.
پناهی چهار اصل خود را چنین بیان کرد: نخست، توجه به تنوع زمینه‌های اجتماعی دانشجویان. او توضیح داد که دانشجویان از اقشار، خانواده‌ها، و اقوام مختلف با پیشینه‌های متنوع در کلاس حضور دارند و این تنوع، اصلی جامعه‌شناختی است که استاد را به نکات مهمی در تدریس آگاه می‌کند. دوم، احترام برابر به همه دانشجویان. وی اظهار داشت: «من همه دانشجویان را، صرف‌نظر از پیشینه‌شان، شایسته احترام و کرامت انسانی می‌دانم.» سوم، اعتماد به توانایی‌های دانشجویان. او گفت: «از جلسه اول به دانشجویان می‌گویم که همه شما را توانمند می‌بینم و فرض می‌کنم توانایی لازم برای تکالیف درسی را دارید.» چهارم، محبت و مهرورزی به دانشجویان. پناهی تأکید کرد: «آموزش مؤثر تنها در فضایی محبت‌آمیز شکل می‌گیرد. بدون محبت، یادگیری واقعی ممکن نیست.»
وی همچنین پنج متغیر قابل بهبود در تدریس را برشمرد: نخست، انگیزه دانشجویان که با پیوند درس به زندگی واقعی آن‌ها تقویت می‌شود. او گفت: «علوم انسانی باید برای ارتقای فردی و اجتماعی دانشجو باشد.» دوم، تلاش دانشجویان که به جذابیت و برنامه‌ریزی درس بستگی دارد. سوم، آمادگی استاد که کیفیت تدریس را تعیین می‌کند. چهارم، ارزیابی عادلانه که باید اعتماد دانشجو را جلب کند. پناهی افزود: «دانشجو باید مطمئن باشد که ارزیابی منصفانه است و با تلاشش هم‌خوانی دارد.» پنجم، دوره‌های دستیاری برای اساتید جوان. او پیشنهاد کرد که دانشجویان دکتری پیش از تدریس، به‌عنوان دستیار اساتید باتجربه فعالیت کنند، سیستمی که در بسیاری از کشورها رایج است و می‌تواند کیفیت آموزش را ارتقا دهد.
سروش
ایتا
نظر شما :