ضرورت آمادگی دولت، دانشگاه‌ها و جامعه مدنی برای مواجهه و استقبال از جمعیت سالمند

به گزارش روابط عمومی، نخستین همایش ملی مادرانگی و سالمندی و پنجمین همایش مادرانگی از سوی دانشگاه علامه طباطبائی و با مشارکت بنیاد فرهنگی بین‌المللی مادر امروز دوشنبه 29 بهمن ماه 1403، با حضور دکتر سید ضیاء هاشمی، معاون فرهنگی و اجتماعی معاون اول رئیس‌جمهور و جمعی از استادان و دانشجویان در دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.

خدمات مددکاری مناسب برای سالمندان طراحی شود
دکتر مهدی زارع بهرام‌آبادی دبیر کمیته علمی نخستین همایش ملی مادرانگی و سالمندی با ارائه گزارشی از روند برگزاری این همایش گفت: هدف از برگزاری این همایش، تبادل نظر و بررسی سالمندی با تمرکز بر مادران سالمند بود. این همایش در دو بخش اصلی «بررسی آخرین یافته‌های علمی در حوزه مادرانگی و سالمندی» و «ارائه سیاست‌ها و راهبردهای عملی در این زمینه» برگزار شد و به دنبال ارائه سیاست‌ها و راهبردهای عملی در حوزه مسائل سالمندان و بررسی آخرین یافته‌های علمی در زمینه مادرانگی و سالمندی بود.
وی ادامه داد: تغییرات نقش مادران و هرم جمعیتی کشور و نیاز به آینده‌نگری از جمله موضوعات مورد بحث در این همایش بود. دانشگاه به عنوان پیشانی جامعه باید به نیازهای روانی و اجتماعی سالمندان، توجه و فقدان نیروی متخصص در این حوزه را جبران کند. در سال گذشته، چهارمین همایش ملی مادرانگی در دانشگاه شهید بهشتی برگزار شد و پس از آن، دانشگاه علامه طباطبائی برای برگزاری پنجمین همایش اعلام آمادگی کرد.

دبیر کمیته علمی نخستین همایش ملی مادرانگی و سالمندی بیان کرد: موضوعات مهم دیگری همچون شکاف بین نسلی، سن‌گرایی و تبعیض سنی در این همایش مطرح شد. همچنین، به نقش مادران سالمند در دوران کرونا و خدمات ارائه شده به جوانان، اشاره شد. همایش به صورت بین‌رشته‌ای و با حضور استادان علوم اجتماعی، روان‌شناسی و پزشکی برگزار شد.
وی با اشاره به افزایش امید به زندگی ایرانیان گفت: تعداد سالمندان بالای 80 سال افزایش یافته است و ضرورت دارد، خدمات مددکاری مناسب برای این گروه سنی طراحی شود. همچنین، نیاز به برنامه‌های آموزشی برای جوانان و سالمندان و اهمیت مشاوره در این زمینه‌ها مورد توجه قرار گیرد.
دکتر زارع بهرام‌آبادی با قدردانی از حمایت‌کنندگان نخستین همایش ملی مادرانگی و سالمندی، عنوان کرد: سیاست‌گذاری کلان کشور در حوزه سالمندی، اقتضائات و نیازهای مادران و زنان سالمند، مسائل روان‌شناختی، زنان و مادران سالمندان و مداخلات مشاوره‌ای و اجتماعی- روان‌شناختی، مطالعات فرهنگی در مسائل مادران و زنان سالمند، مطالعات سبک زندگی، مادرانگی و سالمندی و خانواده و زنان و مادران سالمند محورهای این همایش بودند. 
وی ادامه داد: همچنین سه پنل تخصصی با عنوان‌های «سلامت روان و سبک زندگی سالمندان: مداخلات روان‌شناختی، مشاوره‌ای و مددکاری با تمرکز برمادران سالمند»، «خدمات روان‌شناختی- اجتماعی سالمندان: چالش‌ها و سیاست‌ها با تمرکز برمادران سالمند» و «خانواده، مادرانگی و سالمندی» در دو نوبت صبح و عصر با حضور نمایندگان سازمان‌هایی همچون بهزیستی، کمیته امداد امام خمینی(ره)، اداره سلامت شهرداری، کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی و سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره برگزار شد.

برنامه‌های مربوط به سالمندان باید با مشارکت خود آن‌ها شکل بگیرد
دکتر علیرضا صادقی، سرپرست دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه طباطبائی در این همایش با خوش‌آمدگویی به حاضران، به اهمیت ادبیات و نگرش جامعه نسبت به سالمندان پرداخت و بیان کرد: ایرانیان همواره نسبت به سالمندان حس خوبی داشته‌اند و در ادبیات ایرانی، سالمندان جایگاه ویژه‌ای دارند اما در برنامه‌ریزی‌های اجتماعی، این موضوع نادیده گرفته شده است. امیدوارم این همایش آغازگر بحث‌های جدی‌تری درباره سالمندی و برنامه‌ریزی‌های آینده باشد.

وی به دو مشکل اصلی در مواجهه با سالمندی و کودکی اشاره کرد و گفت: یکی اینکه برنامه‌های مربوط به کودکی غالباً توجه بیشتری دریافت می‌کنند و دیگر اینکه در برخی فرهنگ‌ها، سالمندی نادیده گرفته می‌شود. باید شأن و جایگاه سالمندان در جامعه ارتقا یابد؛ به همین دلیل انجام پژوهش‌ها در این زمینه بسیار اهمیت دارد. 
دکتر صادقی تاکید کرد: برنامه‌های مربوط به سالمندان باید با مشارکت خود آن‌ها شکل بگیرد تا داده‌های بهتری برای بهبود وضعیت آن‌ها کسب شود. 

ضرورت توجه به فرهنگ ایرانی و نقش مادران در تربیت نسل‌های آینده 
مهندس غلامرضا محمدی، بنیانگذار بنیاد فرهنگی بین‌المللی مادر نیز در این همایش به بیان اهمیت نقش مادران در جامعه و فعالیت‌های بنیاد مادر پرداخت. 
وی با اشاره به مشکلات موجود در کشور همچون اجبار خانواده‌ها به نگهداری از سالمندان و عدم حمایت کافی از آن‌ها، بر اهمیت آموزش و همکاری با دانشگاه‌ها برای استفاده از هوش مصنوعی در خانواده‌ها و حفظ معنویت و احترام در روابط خانوادگی تأکید کرد. 

بنیانگذار بنیاد فرهنگی بین‌المللی مادر در ادامه به بیان اهمیت مادران به عنوان پیام‌آوران صلح و دوستی در جامعه و سطح بین‌الملل پرداخت و بر ضرورت توجه به فرهنگ ایرانی و نقش مادران در تربیت نسل‌های آینده تأکید کرد و خواستار همکاری مسئولان آموزشی برای بهبود وضعیت خانواده‌ها و جامعه شد.

ایجاد وزارت سالمندی برای توجه بیشتر به موضوع سالمندان
دکتر عبدالله معتمدی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی نیز در سخنانی با بررسی وضعیت سالمندی در ایران و چالش‌های مرتبط با آن به رشد فزاینده جمعیت سالمندی در آسیا از سال 2010 به بعد اشاره کرد و گفت:پیش‌بینی می‌شود تا سال 1430 بیش از 30 درصد جمعیت ایران سالمند خواهد بود. جمعیت ایران در حال حاضر حدود 86 میلیون نفر است و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2040 به حدود 92 میلیون برسد اما پس از آن کاهش خواهد یافت.
وی با اشاره به تغییرات ساختاری جمعیتی، گفت: جمعیت زیر 15 سال در حال کاهش است و در مقابل جمعیت بالای 65 سال در حال افزایش است. تفاوت‌های جنسیتی در جمعیت سالمند وجود دارد و زنان سالمند در ایران بیشتر از مردان هستند.

دکتر معتمدی به چالش‌های روانی سالمندان نیز پرداخت و عنوان کرد: 37 درصد سالمندان دچار اختلالات روحی می‌شوند؛ بنابراین لازم است برای ارتقای سطح فرهنگی جامعه، توانمندسازی سالمندان، آموزش مهارت‌های جدید و ایجاد محیط‌های مناسب برای آن‌ها به منظور مواجهه با این موضوع، برنامه‌ریزی شود. باید از تجربیات کشورهای پیشرفته استفاده کرد و به سالمندان فرصت‌های مشارکت فعال داده شود.
وی بر لزوم وجود سیاست‌های روشن و برنامه‌ریزی برای سالمندان در ایران تاکید کرد و خواستار ایجاد وزارت سالمندی شد تا به این موضوع توجه بیشتری شود.

همچنین در این همایش از برنامه درسی «کارشناسی ارشد مشاوره سالمندی»، مصوب شورای تحول و ارتقای علوم انسانی و کمیسیون شورای عالی برنامه آموزشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، با حضور اعضای کمیته علمی همایش رونمایی شد.

در پایان همایش نیز، تندیس بنیاد ملی مادر و تندیس همایش به جمعی از اعضای هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و دیگر دانشگاه‌هایی که در حوزه مادرانگی فعالیت‌های علمی داشته‌اند، اهدا شد.