مدیر دفتر نظارت و ارزیابی:
امیدآفرینی و اجرای سازوکارهای توسعه، از محورهای برنامه راهبردی دانشگاه علامهطباطبائی در سال ۱۴۰۳ است
به گزارش روابط عمومی، دفتر نظارت و ارزیابی دانشگاه علامهطباطبائی در سال 1378 تأسیس شد. نظارت و ارزیابی مستمر بر فعالیت‌های بخش‌های مختلف دانشگاه و تعیین میزان تحقق اهداف در ابعاد آموزشی، پژوهشی، فناوری، فرهنگی و اجتماعی، دانشجویی و اداری مالی و پشتیبانی، براساس برنامه عملیاتی سند جامع دانشگاه، از عمده فعالیت‌های این دفتر است. همچنین نظارت و ارزیابی برنامه‌های راهبردی و عملیاتی دانشگاه و پایش مستمر و نظام‌مند آن‌ها، تشکیل کارگروه‌های تخصصی نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت با هماهنگی رئیس دانشگاه، نظارت بر حسن اجرای مصوبات شورا، آیین‌نامه‌ها و دستورالعمل‌ها در تمام حوزه‌های فعالیت دانشگاه، مدیریت امور ارزیابی درونی واحدها و گروه‌های آموزشی و پژوهشی دانشگاه، پیگیری و تحقق اقدامات ناشی از ارزیابی‌های درونی و بیرونی دانشگاه به منظور تدوین برنامه‌های بهبود کیفیت عملکرد معاونت‌ها، واحدها و گروه‌های کاری دانشگاه و فراهم کردن بستر مناسب برای ارزیابی بیرونی توسط نهادهای تخصصی دولتی و غیردولتی برخی از وظایف این دفتر در دانشگاه است.
در ادامه گفت‌وگوی خبرنگار روابط عمومی دانشگاه علامهطباطبائی را با مدیر دفتر نظارت و ارزیابی دانشگاه می‌خوانید:
با توجه به وظایف دفتر نظارت و ارزیابی خواهش می‌کنم درباره برنامه‌ها و فعالیت‌های پیش روی این دفتر صحبت بفرمایید.
فیض روح‌القدس ار باز مدد فرماید دیگران هم بکنند آنچه مسیحا می‌کرد
با توجه به اینکه دانشگاه یک برنامه راهبردی دارد و چشم‌انداز پنج ساله در آن ترسیم شده، سال به سال برای رسیدن به اهداف و ماموریت‌های متعالی، برنامه منظمی طراحی شده است. این برنامه منظم، نیاز به ارزیابی دارد که چه میزان محقق شده و برای تحقق ادامه برنامه چه کارهایی باید انجام شود. این وظیفه بزرگ در کنار پاسخگویی و ارائه فعالیت‌های دانشگاه از بُعد عملکردی به نهادهای خارج از سازمان، همچنین ارتباط با مرکز نظارت، ارزیابی و تضمین کیفیت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جهت متمرکز کردن عملکرد دانشگاه‌ها بر عهده این دفتر است.
با توجه به اینکه شعار دانشگاه، مرجعیت علمی است، تا کنون چه فعالیت‌هایی برای تحقق این شعار انجام شده است؟
بله، نخستین شعاری که دانشگاه در دوره جدید مطرح کرده، «مرجعیت علمی» است و مجموعه دانشگاه برای تحقق این شعار تلاش می‌کند. جذب دانشجویان خارجی از جمله این تلاش‌ها است. در حال حاضر دانشجویان خارجی که ما داریم شرایطی برایشان فراهم شده است که در مرکز آموزش زبان فارسی به غیر فارسی‌زبانان دانشگاه فعالیت کنند. سال گذشته در جهت تحقق مرجعیت علمی و شناخت دانشگاه در دنیا، با تمام سفیران پرتغالی و اسپانیایی زبان برای نخستین بار نشستی برگزار شد و آن‌ها در حوزه‌های مختلف با مسئولان دانشگاه علامهطباطبائی گفت‌وگو کردند و تفاهم‌نامه‌هایی نیز امضا شد. برخی از کتاب‌هایی که استادان ما نوشته‌اند، مرجع هستند، به همین دلیل برای نخستین بار استادان مرجع و محتوایی در دانشگاه علامهطباطبائی شناسایی شدند و مورد تشویق و تجلیل قرار گرفتند. حدود 26 قرارداد و تفاهم‌نامه با دانشگاه‌های سراسر دنیا و داخل کشور امضا شده است. همچنین برای تحقق شعار دانشگاه، برای نخستین بار 13 استاد خارجی در دانشگاه تدریس می‌کنند. همه این فعالیت‌ها به مرجعیت علمی و برندسازی دانشگاه کمک می‌کند.
درخصوص بین‌المللی‌سازی دانشگاه چه کارهایی در سال‌های اخیر در دانشگاه انجام شده است؟
دانشگاه در سال 1402 برای نخستین بار توانست در نظام رتبه‌بندی موسسه تایمز قرار گیرد. مخاطبان می‌دانند که این کار دشواری است زیرا دانشگاه‌های جامع می‌توانند صاحب این امتیاز شوند ولی ما به عنوان یک دانشگاه تخصصی، موفق شدیم در این رتبه‌بندی قرار بگیریم. ما در حال تبادل دانشجو با دانشگاه‌های سراسر دنیا هستم. تا قبل از سال 1402 پنجاه دانشجوی خارجی داشتیم ولی در حال حاضر این تعداد به 500 نفر رسیده است، این افزایش در یک سال، نشان از تلاش همه‌جانبه دانشگاه در باب مرجعیت‌سازی دارد. اگر ما همین رشد را ادامه دهیم پیش‌بینی می‌کنیم که در سال 1403 و 1404، بتوانیم هزار دانشجوی خارجی را جذب کنیم. همچنین برنامه جذب دانشجو با رویکرد تنوع ملیتی مد نظر دانشگاه است، چرا که در سال‌های گذشته بیشتر دانشجویان خارجی ما از کشورهای همسایه بودند؛ ما می‌خواهیم این روند را توسعه دهیم. دانشگاه به تعداد 50 نفر از دانشجویان بین‌المللی برخی از کشورهای همسایه بورسیه داده است.
کارهایی که در خصوص جذب، نگهداشت و ارتقاء استادان و توسعه فعالیت‌های پژوهشی انجام شده است را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
یک دانشگاه بالنده و تحول‌آفرین برای افرادی که سرآمد هستند، متفاوت است. برای سرآمدان علمی، استادان جوان و مؤلفان برگزیده، اقداماتی انجام شده است؛ به طور مثال پرداخت پژوهانه به همه استادان جوانانی که جذب شدند یکی از این اقدامات است. در یکی دو سال اخیر، نزدیک به هشتاد نفر به هیئت علمی دانشگاه علامهطباطبائی اضافه شده است. همچنین 382 نفر ضریب امتیاز فعالیت پژوهنده آن‌ها اصلاح شد و افزایش نیز پیدا کرد، یعنی نزدیک به 60 درصد از اعضای هیئت علمی ما ضریب امتیازشان افزایش پیدا کرده است. علاوه بر آن، گرنتی که هیئت علمی‌ها دارند در سراسر کشور، 85 نفر است که آثار پژوهشی بین‌المللی داشتند و آن‌ها مورد تشویق قرار گرفتند که حدود 16 تا 32 میلیون به آن‌ها پرداخت شده است؛ 54 نفر نیز پایه تشویقی دریافت کرده‌اند. در سال گذشته آیین‌نامه پایه‌های تشویقی تغییر کرد که پیش‌بینی ما این است، در سال 1403 تقریبا نود درصد اعضای هیئت علمی ما با عنوان‌های مختلف مورد تشویق قرار گیرند. این کار باعث شد که با مشارکت استادان در رتبه‌بندی تایمز قرار بگیریم. همچنین هفت کرسی نظریه‌پردازی و 55 کرسی ترویجی برگزار شد و پنج مورد هم تاسیس برای هسته پژوهشی داشتیم که رقم قابل توجهی است.
ما در حوزه مجلات و نشریه‌های پژوهشی و تألیفات دانشگاهی نیز رشد زیادی را شاهد هستیم. 38 کتاب در سال 1402 در انتشارات دانشگاه و انتشارات دیگر که هیئت علمی با آن‌ها قرارداد دارند، به چاپ رسید. 75 میلیارد تومان نیز از بنیاد ملی نخبگان جذب اعتبار داشتیم و شش نشریه ما در دواج نمایه شد و 19 نشریه ما رتبه الف را کسب کردند.
چه کارهایی درباره مدیریت منابع دانشگاه انجام شده است؟
در موضوع مدیریت منابع و بهره‌وری و اتلاف وقت، عدد و رقمی که در سال 1402 داریم این است که فرایندهای آموزشی و پژوهشی، مالی و اداری ما، هم تغییر پیدا کرده، هم اصلاح و رو به رشد هستند. اختیارات روسای دانشگاه‌ها در سال 1402 با توجه به ساز و کارهایی که این فرایندها را اصلاح کرده، افزایش یافته است. بدهی‌های دانشگاه که از سال‌های گذشته، باقی مانده بود، اصلاح شدند. چهار مورد مولدسازی، ذیلِ آیین‌نامه‌های موجود و در چهارچوب قوانین در دانشگاه اتفاق افتاد. کمیته بهره‌وری در دانشگاه ایجاد شد که این هم جزو سازوکارهای جدید و تحول‌آفرین بود. همچنین شورای تأمین مالی پایدار در دانشگاه شکل گرفت. الحمدلله مشکل مالی و بودجه نیز در سال 1402 نداشتیم با اینکه تأسیسات بیشتری هم داشتیم.
شاخص‌های ارزیابی عملکرد به طور کامل تغییر پیدا کردند. حدود 30درصد این شاخص‌ها به سمت و سوی بهره‌وری بیشتر تغییر پیدا کردند. با
توجه به برنامه راهبردی که داشتیم، در10 دانشکده و یک موسسه، حدود 235 برنامه عملیاتی تدوین و در گروه‌های آموزشی نیز حدود دو هزار و 534 برنامه عملیاتی تدوین شده است. از برنامه‌هایی نیز که معاونان دانشگاه مطرح کرده بودند، 513 برنامه عملیاتی تدوین شد. موضوع سازوکارهایی که در دانشگاه در حوزه توسعه مدیریت و منابع اتفاق افتاد، سه هزار ساعت اضافه‌کاری فقط در سال 1402 در دانشگاه صرفه‌جویی شد.
با توجه به تلاش‌های دانشگاه‌ها در حوزه امیدآفرینی، دانشگاه علامهطباطبائی در این باره چه تدابیری در نظر گرفته است؟
بر اساس منویات مقام معظم رهبری درباره موضوع امید آفرینی، ما شاهد بودیم که دانشگاه در سطح بین‌المللی چه به لحاظ امتیاز کمی چه نظام‌های رتبه‌بندی ارتقا پیدا کرد. موضوع مهم، برنامه‌محور بودن دانشگاه است. ما در دانشگاه تمام برنامه‌های سال‌های آینده را مشخص کرده‌ایم و می‌دانیم چه کارهایی باید انجام دهیم و دانشگاه چشم‌انداز کاملا مشخصی در حوزه آموزشی، پژوهشی، توسعه منابع و فرهنگی دارد و به طور کلی چشم‌انداز دانشگاه، در حوزه‌های مختلف، مشخص است.
یکی از برنامه‌های امیدآفرین برای کارکنان و استادان، اجرای طرح مسکن بود که نزدیک به دوهزار واحد مسکونی قرار است برای آن‌ها ساخته شود. انشالله اگر این برنامه به سرانجام برسد یکی از کارهای ماندگار خواهد شد.
افزایش خدمات دانشجویی، فرهنگی و اجتماعی نیز از کارهایی است که در حیطه دانشجویی انجام شده است. همچنین در حوزه امیدآفرینی در بین دانشجویان، سال گذشته در دانشگاه علامهطباطبائی، یک پنجم از دانشجویان در اردوهای زیارتی و سیاحتی شرکت کردند. یکی دیگر از برنامه‌های امیدآفرین، شکل‌گیری سه مرکز نوآوری و کارآفرینی در دانشگاه است. از گذشته، نگاه به دانشگاه علوم انسانی و دانشکده‌های آن به گونه‌ای بوده که فقط تئوری و نظری هستند و صرفا مسائل ذهنی و شناختی را مد نظر دارند ولی امروز، قرار است این‌ها وارد بازار کار شوند که این خود یک امیدآفرینی است؛ سازوکارهایی برای این موضوع در نظر گرفته‌ایم که در آینده نیز چند واحد درسی را دانشجویان در هر رشتهای که هستند در حوزه کارآفرینی باید بگذرانند.
درخصوص دستاوردهای دانشگاه در حوزه‌های مختلف توضیح بفرمایید؟
خوشبختانه همه فرایندهای آموزشی و پژوهشی به صورت الکترونیکی شده‌اند که ما هم در سال 1403 برنامه داشبوردی کردن فرایندهای ارزیابی عملکرد را داریم.
تأسیس باشگاه دانش‌آموزی که از سوی معاونت آموزشی انجام شد، کار بسیار خوبی بوده است. اگر زمان ما هم این اتفاق می‌افتاد در انتخاب رشته و دانشگاه می‌توانستیم بهتر تصمیم بگیریم. دانش‌آموزان می‌آیند از دانشگاه بازدید می‌کنند و گفتوگویی انجام می‌شود. این کار در افزایش انگیزه تحصیلی و رغبت آن‌ها نسبت به دانشگاه علامهطباطبائی خیلی موثر است. در رشته‌های علوم انسانی باید نخبگان جذب شوند. امروزه همه وزارتخانه‌ها و موسسات دولتی و نیمه‌دولتی از طریق برنامه‌هایی که گروه‌های آموزشی و استادان مطرح کردند، به عنوان شرکای نهادی دانشگاه تعریف شده‌اند. در موضوع عدالت و مبارزه با فساد، دانشگاه علامهطباطبائی در توزیع عدالت اطلاعاتی شفافیت‌سازی دارد. اگر جذب، استخدام و فرایندی باشد به صورت شفاف اعلام می‌شود. افرادی که در یکی دو سال اخیر به عنوان هیئت علمی جذب شده‌اند از بین جوانان نخبه، متدین و کاردان بوده‌اند.
دفتر نظارت و ارزیابی خیلی زود به شکایت‌ها پاسخ می‌دهد هرچند شکایات کم است ولی ما به صورت روزانه پاسخگو هستیم. برای آگاه‌سازی و اقناع‌گری درباره عدالت و مبارزه با فساد، حدود 25 برنامه فرهنگی- اجتماعی برای آگاه‌سازی و فرهنگ‌سازی در دانشگاه علامهطباطبائی اتفاق افتاده است. در برخورد با متخلفان نیز با رویکرد تحولی، اخلاق‌مدارانه و عدالت‌ورزی با آن‌ها برخورد شد. معاونان و مسئولان دانشگاه در جمع اقشار مختلف دانشگاه حضور پیدا می‌کنند و اگر سوال، بحث و مشکلی باشد به صورت مستقیم مطرح می‌کنند و پاسخ می‌دهند.
تفاهم‌نامه‌هایی که با معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش‌بنیان در خصوص حمایت از طرح‌های خدمت اول در حوزه علوم انسانی و اجتماعی اتفاق افتاده نیز یکی از پیشامدهای خوب دانشگاه است. همچنین در موضوع ثروت‌آفرینی برای دانشگاه، هم مجوز گرفته شده است و هم تفاهم‌نامه با معاونت علمی ریاست جمهوری بسته شده جهت تخصیص 300 میلیارد تومان اعتبار مالیاتی برای ماده 13 و 11 جهت تولید. توافق‌هایی نیز با وزارت امور اقتصاد و دارایی انجام شده است. تخصیص 35 میلیاردی نیز در حوزه پژوهش‌های سیاست‌گذاری و حکمرانی اقتصادی با محوریت تولید و مهار تورم انجام شده است.
برای نخستین بار تاسیس صندوق پژوهش و فناوری دانشگاه شکل گرفت که اعتبار اولیه آن 50 میلیارد تومان است. درباره اجرای طرح‌های برون‌دانشگاهی حدود 36 قرارداد منعقد شده که تقریبا 675 میلیارد ریال به این طرح‌ها اختصاص پیدا کرده که این کار با تلاش استادان انجام شده است.
در حوزه مدیریت راهبردی، مدیریت هزینه‌ها، مدیریت فرایندها، بهبود توانمندسازی‌ها، زیرساخت‌های دانشگاهی چه به لحاظ انسانی، سازمانی و اطلاعاتی کارهای بسیاری در افق 5ساله برنامه داریم که قرار است پیاده‌سازی و اجرا کنیم. فرایندهای مالی هم اصلاح شده است. امروزه دانشکده‌ها از یک قدرت تصمیم‌گیری بالاتری در هزینه‌کرد، برخوردار هستند. در حوزه مرجعیت در علوم انسانی نزدیک به صددرصد اعضای هیئت علمی مشارکت کردند. سال 1403 ما باید به دنبال این باشیم که بر اساس یک سازوکار مشخص، مشارکت همکاران در حوزه کارکنان دانشگاه را هم داشته باشیم تا آن‌ها نیز بتوانند در این هم‌افزایی و تدوین برنامه راهبردی مشارکت کنند.
اولویت دفتر برنامه‌ریزی و نظارت در ادامه سال 1403 چیست؟
موضوع چابک‌سازی نظارت و ارزیابی و سنجش مستمر با رویکرد تحولی است تا دانشگاه با یک هم‌افزایی و هماهنگی بتواند برنامه‌هایی که اعلام و تدوین کرده است را محقق کند. باید خیلی سریع موانع، آسیب‌ها و مشکلات را شناسایی کنیم و با شورای راهبردی که در دانشگاه وجود دارد، مطرح و این امر را تسهیل کنیم. به عبارتی خود دفتر نظارت یک دفتر مشورتی رئیس دانشگاه است و یک بازوی اجرایی نیست اما به عنوان یک دیده‌بان واقع‌گرایانه‌ای که در دانشگاه وجود دارد می‌تواند برنامه‌ها را چه در داخل دانشگاه چه در بیرون از دانشگاه، رصد کند و بحث ارزیابی دانشگاه را نیز داریم. مستندات و اطلاعات برای وزارت علوم ارسال می‌کنیم و در ماه‌های آینده ارزیابی دانشکده‌ها را نیز در برنامه داریم. خروجی دانشکده‌های ما این است که دانشگاه، کارآمد، اثربخش و تحول‌آفرین باشد و در بین دانشگاه‌ها و جامعه، مرجعیت پیدا کند. دانشگاه باید به جامعه نزدیک باشد و مسائل را گره‌گشایی کند. ما سعی کردیم اگر شعاری هم مطرح می‌شود با عنوان تحول علوم انسانی یا مرجعیت علمی دانشگاه، یک عبارت آرمان‌گرای واقع‌گرایانه باشد. نزدیک به صددرصد هیئت علمی ما در پیشبرد برنامه راهبردی مشارکت داشته‌اند و این یکی از نقاط قوت دانشگاه است. همچنین رئیس دانشگاه بیشترین اهتمام را به اجرای برنامه راهبردی دارد. بیشترین جلسات یعنی نزدیک به 100 جلسه راهبردی را برگزار کردیم و کارها به صورت مستمر، ردیابی و رصد می‌شود.
در سال گذشته دفتر نظارت با تمام معاونت‌ها و دانشکده‌ها، جلسه نظارت و ارزیابی اختصاصی برگزار کرد. چقدر اینکار را در پیشبرد برنامه‌های راهبردی موثر می‌دانید؟
انسان موجودی آزاد، دارای اختیار و اجتماعی است. اگر مشارکتی نمی‌کند شاید گلایه‌هایی دارد. وقتی که ما اعلام می‌کنیم برنامه راهبردی، برنامه‌ای است که از پایین به بالا نوشته می‌شود، افراد، اختیار و آزادی خود را احساس می‌کنند. شرکت در جلسات دانشکده‌ها پیام‌های مختلفی داشت، ما برای اجرای این برنامه اهتمام لازم و جدی و اعتقاد راسخ داریم، ما اینکار را رها نکردیم و قرار است ارزیابی کنیم (عدد و رقمی که برای تحقق برنامه‌ها داریم از متوسط کشور و سازمان‌ها بیشتر است)، دانشکده‌ها را نه باهم بلکه آن‌ها را نسبت به اهداف و عملکرد خود ارزیابی خواهیم کرد.
در این روند، برنامه‌ها مجددا در جلسه شورای راهبردی مورد بررسی قرار گرفتند و توسط رئیس دانشگاه به دانشکده‌ها و معاونان ابلاغ شد، بودجه برنامه‌ها مشخص و همه سازوکارهای آن اتفاق افتاد، بنابراین در روند نظارت، هر فصل را مجدد مورد ارزیابی قرار می‌دهیم و میزان تحقق آن‌ها را بررسی می‌کنیم که اگر مشکل یا مانعی وجود داشت، تلاش کنیم موانع را برداریم تا برنامه‌ها به میزان بالایی تحقق پیدا کند. میزان تحقق برنامه‌های سال گذشته را نیز به زودی اعلام می‌کنیم.
در حوزه نظارت ارزیابی چه کاری درخصوص تحقق شعار امسال انجام شده است؟
در حال طراحی یک بخشی به صورت داشبورد الکترونیکی هستیم که اگر این اتفاق رقم بخورد گام بزرگی برداشته‌ایم؛ چون با این کار ریاست دانشگاه می‌توانند با یک کلیک، برنامه‌ها و فعالیت‌ها را رصد کند و اگر تذکر و کمکی هست در کوتاه‌ترین زمان انجام شود.
برنامه بعدی تکریم ارباب رجوع است. ما در سال 1403 هر برنامه‌ای که به صورت شاخص برگزار می‌شود را مورد ارزیابی قرار می‌دهیم و این کار قرار است برای نخستین بار انجام شود. این کار توسط روسای دانشکده‌ها و معاونان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
سخن آخر
ای راحت جان بی‌قرارم، امید دل امیدوارم
شادم به غمت که در همه حال، سوز غم توست سازگارم
سروش
ایتا
نظر شما :