نشست نقد و بررسی کتاب «تحلیلی فلسفی علمی از شخصیت انسان»

به گزارش روابط عمومی، نشست نقد و بررسی کتاب «تحلیلی فلسفی علمی از شخصیت انسان» با حضور دکتر عبدالله معتمدی، نویسنده کتاب، دکتر ابوالقاسم عیسی‌مراد و دکتر فریده حسین ثابت، اعضای هیئت علمی دانشکده روان‌شناسی و علوم تربیتی دانشگاه علامه‌طباطبائی به عنوان منتقد، در سرای ناشران کتاب دانشگاهی سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران برگزار شد.

محور اصلی کتاب، نظریه گسترش وجودی انسان است
در ابتدای این نشست دکترمعتمدی، رئیس دانشگاه علامه‌طباطبائی و نویسنده کتاب ضمن ارائه توضیحاتی درخصوص تالیف کتاب، گفت: انگیزه نوشتن این کتاب پاسخ به این پرسش بود که آیا دیدگاه‌های بومی در مورد شخصیت انسان وجود دارد؟ این کتاب تلاشی مستقل است که کمتر تحت تاثیر نظریه‌پردازان غربی شخصیت انسان است. خط فکری و محور اصلی این کتاب که در آیات قرآن نیز به آن اشاره شده است، نظریه گسترش وجودی انسان است. این نظریه بیان می‌کند که انسان همواره از نقطه ضعف به سوی نقطه قوت در حرکت است و در زندگی به دنبال گسترش وجود است تا بتواند حیات خود را تضمین کند. البته منظور از حیات، تنها حیات زیستی نیست. به طور مثال فرزندان ما گسترش وجود ما هستند. همچنین در این کتاب تلاش شده است تا بر اساس این نظریه، اختلالات روانی مانند افسردگی و اضطراب در انسان توضیح داده شود.
وی ادامه داد: من به دنبال این نکته نیز بوده‌ام که بزرگان دین در مورد شخصیت چه حرفی زده‌اند و به ویژه بر روی نوشته‌های علامه طباطبایی (ره) و تفسیر المیزان تمرکز کرده‌ام. «نفس» در منظومه علامه طباطبایی (ره)، معادل «من» است اما در روان‌شناسی، این «من» کمی گسترده‌تر است. تلاش کرده‌ام نفس در نظریه علامه طباطبایی (ره) را نقد معادل «شخصیت» توصیف کنم. 
نویسنده کتاب افزود: از نظر روش‌شناسی، من فقط به رویکردهای موجود علم در پارادایم‌های پوزیتیویسم، تفسیری و انتقادی به بحث انسان اکتفا نکرده‌ام بلکه با رویکردی فلسفی نیز به شخصیت انسان نگاه کرده‌ام و به حرکت وجودی او پرداخته‌ام.
دکتر معتمدی گفت: در نگاه روان‌تحلیلگرها «منِ» انسان بعد از تولد شکل می‌گیرد اما من در کتاب نشان داده‌ام که «من» انسان قبل از تولد نیز وجود دارد چرا که قدرت ادراک‌گری دارد. در فصل آخر نیز رویکردی تحولی به مفهومِ من داشته‌ام و به تحول مفهوم «من» از ابتدای تولد تا پایان عمر انسان پرداخته‌ام.

هیچ رویکردی در دنیا وجود ندارد که انشعابی از دین نداشته باشد
در ادامه نشست دکتر عیسی مراد، با اشاره به فهم چندبُعدی بودن ماهیت انسان گفت: تمام داستان انسان از آغاز تولد بشر، فهم ماهیت انسان است؛ اینکه انسان به هنجار، سالم و دارای کمال چگونه انسانی است؟ 
وی بیان کرد: آیا انسان معرفی شده در روان‌شناسی، خلاء موجود در انسان‌ها را پاسخ می‌دهد؟ نگاه برهانی، استدلالی و فلسفی به انسان، به تنهایی پاسخگو نیست. هیچ رویکردی در دنیا وجود ندارد که انشعابی از دین نداشته باشد. این رویکردها لاجرم به یک دینی وابسته هستند. خلأهای معنایی موجود در تعریف شخصیت انسان، نیاز به برجسته‌سازی بیشتری در کتاب دارد. همچنین بهتر بود تفاوت‌های معنایی مفاهیم نفس، روح، جان و عقل در نگاه علامه طباطبایی (ره) و دیگر نگاه‌ها برجسته مشخص‌تر شود.

نگارش این کتاب، قدمی در راستای اسلامی‌شدن علوم انسانی است
دکتر حسین‌ثابت نیز در این نشست گفت: نگارش این کتاب، قدمی در راستای اسلامی‌شدن علوم انسانی است. کتاب خواننده را به خوبی جذب می‌کند و درونی‌سازی مفاهیم به شیرینی صورت گرفته است اما مخاطبان کتاب و جامعه هدف، در پیشگفتار مشخص نشده است و پیشینه نویسنده نیز ذکر نشده است. 
وی در ادامه به بیان پیشنهادهایی برای بهتر شدن کتاب کتاب بیان کرد و افزود: در عنوان کتاب در صورت وجود واژه روان‌شناسی مخاطب روان‌شناسی را بهتر جذب می‌کند. تکلیف‌های کاربردی در هر فصل از شاخص‌های تمایز این کتاب است و در فصل آخر این کتاب کاربرد نظریه گسترش وجودی انسان به خوبی شرح شده است اما به بُعد هیجانی آن در مقایسه با بعد عقلانی و فلسفی کمتر پرداخته شده است. این کتاب می‌تواند منبعی جدید برای درس علم‌النفس و درک شخصیت انسان در دانشگاه باشد.
گفتنی است سی‌وپنجمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران با شعار «بخوانیم و بسازیم»، تا ۲۹ اردیبهشت 1403 در محل مصلای امام خمینی (ره) به شکل حضوری و در سامانه ketab.ir به صورت مجازی در حال برگزاری است.