«کتابخانه و هوش مصنوعی» در حوزه اخلاق، مهمترین موضوع روز نخست نشست جهانی «ایفلا» بود

به گزارش روابط عمومی به نقل از سازمان اسناد و کتابخانه ملّی ایران، هشتاد و هشتمین نشست جهانی فدراسیون بین الملی انجمن ها و موسسات کتابداری (ایفلا)، با حضور کتابداران، حرفه مندان و مدیران مراکز کتابخانه ای سراسر جهان، روز گذشته 30 مردادماه با سخنرانی باربارا لیسون رئیس این نشست جهانی در شهر روتردام هلند آغاز شد و موضوعاتی چون «کتابخانه و هوش مصنوعی»، «نقش جهانی ایفلا در دسترسی آزاد-درگیر کردن شبکه ها و مشارکت برای پیشرفت پایدار» و «کتابخانه های اروپایی: بسترهایی برای دموکراسی» مورد بررسی قرار گرفت.
دکتر عصمت مومنی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه‌طباطبائی و معاون کتابخانه ملّی ایران که در این نشست 5 روزه جهانی حضور دارد، با اشاره به نشست «کتابخانه ها و هوش مصنوعی» در هشتاد و هشتمین دوره «ایفلا» گفت: هوش مصنوعی مزایای زیادی برای دسترسی افراد به دانش دارد و موضوعاتی چون توصیف، توصیه، جمع‌بندی و ترجمه را ارائه می‌دهد اما در عین حال با چالش‌های اخلاقی بسیاری  از جمله سوگیری، حقوق کار و برابری، عدم درک، و خطراتی برای محرمانگی و مسائل مرتبط به قانون، مانند کپی رایت نیز همراه است.
وی ادامه داد: در همین راستا کمیته مشورتی آزادی دسترسی به اطلاعات و آزادی بیان (FAIFE) و «بیانیه ایفلا درباره کتابخانه ها و هوش مصنوعی» یک سند کلیدی است که دیدگاه کتابخانه‌ای در مورد اخلاق هوش مصنوعی را بیان می‌کند. از آنجا که ماهیت و تأثیرات اجتماعی هوش مصنوعی در سطح جهانی به تکامل خود ادامه می‌دهد؛ اما همچنان در زمینه اخلاق و قانونی بودن، بحث وجود دارد و این موضوع مطرح می شود که چگونه کتابخانه‌ها می‌توانند مسائل اخلاقی را در به کارگیری هوش مصنوعی در خدمات کتابخانه‌ای شناسایی کنند و چه دستورالعمل‌هایی برای ساخت، پیاده‌سازی و حفظ برنامه‌های کاربردی و راهنمایی مراجعان کتابخانه در استفاده خود از این فناوری‌ها وجود دارد. همچنین، چگونه هوش مصنوعی به طور فزاینده‌ای برای سواد اطلاعاتی شهروندان می‌تواند موثر باشد. موضوع دیگر، پیامدهای کپی رایت هوش مصنوعی که در حال حاضر چندین پرونده قضایی معلق در ارتباط با کپی رایت آثار هنری و هوش مصنوعی وجود دارد.
معاون کتابخانه ملّی با اشاره به نشست «نقش جهانی ایفلا در دسترسی آزاد - درگیر کردن شبکه ها و مشارکت برای پیشرفت پایدار» گفت: در این حوزه پیشرفت قابل توجهی در جهت تحقق این مطلب حاصل شده است اما موانع مالی و برابری باقی مانده است که در این نشست با بیان اولویت‌ها و موانع اصلی برابری در سطوح جهانی، منطقه‌ای و محلی، شناسایی و مورد بررسی قرار گرفت.
وی درباره بررسی موضوع «کتابخانه های اروپایی: بسترهایی برای دموکراسی» گفت: کتابخانه‌ها در قلب جوامع قرار دارند به همین دلیل، این مسئله با چندین موضوع اجتماعی که در سراسر اروپا قابل مشاهده است، به چالش کشیده می‌شوند. بسیاری از کتابخانه ها در حال بحث درباره راه‌هایی هستند که از طریق آنها به این تغییرات و روندها پاسخ دهند تا نقش فعال‌تری در مقابله با نیروهایی که مستقیماً فرآیندهای دموکراتیک را به خطر می‌اندازند، ایفا کنند.
وی تصریح کرد: در این جلسه به چالش‌ و خطرات احتمالی که برای کتابخانه‌ها وجود دارد اشاره شده است که نشان می دهد کتابخانه‌ها بازیگران کلیدی یک آینده دموکراتیک و پایدار در قاره اروپا هستند. شرکت‌کنندگان مداخلات تحریک آمیز را از طیف وسیعی از صداها از دنیای کتابخانه و انتشارات و همچنین رویکردهای روزنامه‌نگاری و دانشگاهی به این پرسش خواهند شنید و این فرصت را خواهند داشت که نظرات خود را در یک بحث گروهی به اشتراک بگذارند. در این جلسه درباره اقدام منطقه‌ای اروپا برای 2023-2025 صحبت شد. 
دکتر مومنی یادآور شد: برنامه دیگر از نخستین روز این نشست جهانی به موضوع «ایفلا/ مراسم جایزه کتابخانه عمومی سیستماتیک سال 2023» اختصاص داشت.  این نشست درباره جایزه کتابخانه عمومی سالانه ایفلا/ سیستماتیک کتابخانه‌های عمومی جدید بود که چهار کتابخانه «شانگهای شرق، چین»، « کتابخانه عمومی یانز ویکارد والواسور، اسلوونی»، « کتابخانه Parramatta در PHIVE استرالیا» و «کتابخانه گابریل گاسیا مارکز، اسپانیا» در این بخش مطرح شد و در انتها جایزه کتابخانه عمومی سال توسط  «ایفلا» به کتابخانه‌های عمومی تعلق گرفت که در زمینه کیفیت معماری، فضاهای یادگیری، تعامل با فرهنگ محلی و دیجیتالی کردن و توسعه پایدار فعالیت کرده‌اند.