اجرای سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها، راهی برای هدفمند شدن پژوهش های علوم انسانی است

به گزارش روابط عمومی، همایش «سیاست‌پژوهی در باب رساله‌های دکتری در علوم انسانی» امروز سه‌شنبه ۳۰ خرداد به همت پژوهشگاه مطالعات فرهنگی، اجتماعی و تمدنی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری و اندیشکده دانشگاه ایرانی برگزار شد.
دکتر عبدالله معتمدی، رئیس دانشگاه علامه‌طباطبائی، با سخنرانی در این همایش با موضوع «هدفمندی پژوهش در علوم انسانی»، گفت: در سال‌های اخیر جایگاه علوم انسانی مطلوب نبوده اما متفاوت‌تر از سال‌های قبل شده است. جامعه به علوم انسانی حساس‌تر شده و البته متوجه اهمیت و اثربخشی آن بیش از گذشته است. شواهدی وجود دارد که نشان می دهد علوم انسانی در راهی که می‌رود موفق بوده است، هرچند باید کمک کنیم که جایگاه بهتری پیدا کند. البته حضور دانش آموختگان رشته‌های علوم انسانی در تصمیمات دستگاه‌های اجرایی کاملاً روشن است.
وی ادامه داد: برخی از رشته‌های علوم انسانی مانند رشته‌های بانکی، مالی، بیمه، زبان‌های خارجی، مشاوره، روان‌شناسی در دانشگاه‌ها، دانش آموختگان بیکار ندارند، چون زمینه نقش آفرینی بسیاری در جامعه دارند. همین امر باعث ‌شده برخی از دانش‌آموختگان کارشناسی علوم پایه یا مهندسی، در مقطع کارشناسی ارشد، رشته‌های علوم انسانی را انتخاب کنند چرا که متوجه شده‌اند با تحصیل در این رشته‌ها می‌توانند مؤثرتر باشند. بنابراین با توجه به این مسئله، وقتی سراغ موضوع پژوهش در علوم انسانی می‌رویم باید شرایطی را فراهم کنیم که جایگاه و منزلت علوم انسانی در جامعه ما افزایش پیدا کند.
دکتر معتمدی با تاکید بر اینکه یک وجه اساسی در علوم انسانی، به ویژه در دوران تحصیلات تکمیلی، فعالیت‌های پژوهشی است، افزود: سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها به‌ویژه در حوزه پژوهش مغفول مانده است که می‌توان با مراجعه به راهبردهای این سند، پژوهش‌ها را هدفمند کرد. 
وی گفت: «طراحی نظام موضوعات و اولویت‌های پژوهشی و ساماندهی فرآیندهای آن با اولویت علم بومی و علم دینی»، «تقویت و ارتقای جایگاه پژوهش، تولید علم و فناوری و نهضت نرم‌افزاری و گسترش روحیه پژوهشگری در دانشگاه‌ها، به منظور تمدن نوین اسلامی»، «ساماندهی وهدفمند‌سازی برنامه‌های پژوهشی براساس مزیت‌های نسبی و رقابت‌گرایی و مأموریت‌های دانشگاه‌ها و مجموعه‌های پژوهشی» و «توجه به ساماندهی نظام موضوعات پژوهش‌ها، پایان‌نامه‌ها و رساله‌ها برای رفع نیازهای مادی و معنوی جامعه اسلامی با تأکید بر پیوستگی آموزش و پژوهش» از جمله راهبردهایی است که باید مورد توجه قرار گیرد تا پژوهش‌ها هدفمند و مسئله‌محور شود. اگر بتوانیم همین‌ها را در فضای دانشگاه‌ها برجسته کنیم و کار بیشتری در مورد آن انجام دهیم، بسیاری از مشکلات حل می‌شود.
رئیس دانشگاه علامه طباطبائی خاطر نشان کرد: باید روی این موارد کار بیشتری انجام شود و شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها و مسئولان وزارت علوم باید از سیاست‌های بالادستی حمایت کنند تا یک جوان باهوش و تحصیل‌کرده که دو سال از وقت خود را صرف پژوهشی کرده است بازدهی مناسبی داشته ‌باشند نه اینکه حداکثر خاصیت این رساله‌ها این باشد که شخص از رساله دفاع کند و فارغ‌التحصیل شود.
وی با بیان اینکه یکی از مشکلات اصلی که با آن مواجه هستیم این است که رساله‌های ما مسئله‌محور نیست، افزود: پژوهش به این معنا است که ذات بشر را یک گام جلوتر ببریم و زمانی اتفاق می‌‌افتد که یک مسئله وجود داشته باشد. بنابراین پژوهش‌ها باید جنبه کاربردی داشته باشند. علاوه بر این، تجربه شخصی بنده نشان می‌دهد که به دلایلی احساس نمی‌کنیم که پژوهشگران تفکرات نظری جدی دارند. شاید این مشکل از نظام آموزشی ما باشد که متفکر تولید نمی‌کنیم و بیشتر به دنبال این هستیم که شخص مطالب بسیاری را بداند در حالی که آن شخص روحیه انتقادی ندارد و نمی‌تواند مسائل را تحلیل کند؛ بنابراین بسیاری از پژوهش‌ها ضعیف هستند.
دکتر معتمدی تاکید کرد: نکته ای که باید در جهت ارتقا و هدفمندی پژوهش مورد توجه قرار دهیم این است که دانشجویان ما موضوعات جدی داشته باشند و باید یک‌سری طرح‌های کلان ملی یا بین‌المللی داشته باشیم و ذیل آنها رساله‌های دکتری را انجام دهیم تا مسائل اصلی حل شود. برای هدفمندی پژوهش در دانشگاه علامه‌طباطبائی، حداقل دو طرح جدی را در دستور کار داریم که یکی با کمک معاونت علمی و فناوری ریاست‌‌جمهوری و دیگری با کمک وزارت اقتصاد انجام می‌شود.
وی ادامه داد: همچنین باید طرح‌های خلاقانه را پیگیری کنیم، اما کمتر به این مورد توجه کرده‌ایم و حتی روش‌های تحقیق، کلیشه‌ای، صوری و بدلی است و شاید این امر ناشی از تفکر یا روش‌های آموزشی باشد. در حالی‌ که امروزه برخی تکنیک‌های خلاقانه برای متدولوژی استفاده می‌شود تا موضوعات مبتکرانه برای رساله‌های دکتری ارائه شود.
رئیس دانشگاه علامه طباطبائی گفت: جایگاه علوم انسانی ارتقا یافته است اما برای رسیدن به جایگاه واقعی، باید پژوهش‌های هدفمند داشته باشیم. دانشجویان مستعد و علاقه‌مندی داریم ولی باید راهکارهایی پیدا کنیم که براساس آنها به پژوهش جهت دهیم. به نظرم تکیه بر سند اسلامی شدن دانشگاه‌ها، می‌تواند در رسیدن به این هدف مؤثر باشد. براساس تجربیاتی که در فضای دانشگاهی داریم، رساله‌های ما کمتر مسئله‌‌محور و براساس نیازهای جامعه هستند. بنابراین باید دستگاه‌های اجرایی، پیشنهادهای خود را ارائه دهند تا رساله‌های دکتری براساس آنها تدوین شوند.