تفسیر المیزان، با منطقی محکم، رویکردی استدلالی و عقلانی و با تسلط بر مستندات نگاشته شده است

به گزارش روبط عمومی، نخستین نشست از مجموعه نشست های آشنایی با اندیشه های علامه طباطبائی با موضوع «معرفت‌شناسی و روش‌شناسی» با سخنرانی دکتر عبدالله معتمدی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر غلامحسین ابراهیمی دینانی، استاد برجسته فلسفه کشور، دکتر محسن حبیبی، عضو هیئت علمی گروه فلسفه دانشگاه علامه طباطبائی، دکتر علیرضا فخاری، عضو هیئت علمی گروه علوم قرآن و حدیث دانشگاه علامه طباطبائی و با حضور جمعی از استادان و دانشجویان در سالن اجتماعات کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.
دکتر معتمدی در ابتدای این نشست با اشاره به اینکه تفسیر المیزان، یکی از آثار برجسته علامه طباطبائی است، گفت: این اثر منحصر به فرد با منطقی محکم، رویکردی استدلالی و عقلانی و با تسلط بر مستندات نگاشته شده است.
وی با بیان اینکه علم و ویژگی های آن در محیط های دانشگاهی و آموزه های اسلامی معنای متفاتی دارند، افزود: در فضای دانشگاهی، عالم به کسی گفته می شود که به نظریه‌های علمی تسلط داشته باشد. امری که هوش مصنوعی نیز می‌تواند اطلاعات آن را ارائه و با خطای کم تجزیه و تحلیل کند. در این ساحت گاهی مفهوم علم و دانش به جای هم استفاده می شود ولی در ساحت اسلام، علم از جنس نور است. کسی که در جهت علم الهی حرکت می‌کند به روشن بینی می رسد و از شک و شبهه عبور می‌کند. در قرآن نیز راه رسیدن به علم، تقوی است، یعنی افراد با تقوی، قدرت تشخیص پیدا می‌کنند.

رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با تاکید بر اینکه دنیا نیازمند دیدگاهی است که چیستی و چگونکی به خدمت گرفتن علم را مشخص کند، تصریح کرد: امروزه سرگشتگی و تنهایی انسان با وجود پیشرفت های فناورانه قابل مشاهده است که باید با نگاهی متفاوت، این سرگشتگی ها و مشکلات را رفع کرد.
در ادامه دکتر حبیبی با اشاره به نوآوری های فلسفی علامه طباطبائی، گفت: علامه طباطبائی در چندین اثر خود به مسئله ادراکات اعتباری پرداخته است آن را به دو دسته حقیقی و اعتباری تقسیم کرده است. بر اساس ادراک حقیقی، انسان می‌تواند مصادیق یافته‌های خود را در دنیای بیرون از خود مشاهده کند. ادراکات اعتباری در فلسفه اسلامی چند معنا دارد. علامه طباطبائی در مقاله ششم «اصول فلسفه و روش رئالیست»، توضیح داده اند، هر آنچه علمای علوم انسانی به آن می‌پردازند توسط خودشان ساخته و اعتبار داده شده است.

 وی افزود: در این نظریه، وهم و خیال از اعتبار متمایز شده و به آن دسته از ادراکات اعتباری که نتایج کاملا حقیقی برای انسان دارد نیز اشاره می‌شود. این نظریه باعث می‌شود که بدانیم اگر بخواهیم تحولی ایجاد کنیم و نهایتا به سمت اسلامی شدن علم پیش برویم چه الزاماتی دارد و آیا امکان پذیر است. علامه طباطبائی درباره امکان یا عدم امکان اسلامی شدن علوم انسانی نیز صحبت می‌کند.
در بخش دیگری از این نشست، دکتر دینانی در ارتباطی تلفنی، ویژگی های شخصیت علامه طباطبائی را بیان کرد و گفت: علامه طباطبائی در خانواده‌ای سنتی متولد شده و در شهرهای مذهبی نیز تحصیل کرده است. ایشان در مقام اندیشه آزاد بود و گرهی در طرز تفکر ایشان پیدا نمی شد به طوریکه اگر در غرب می‌زیست می‌توانست دنیا را دچار تغییر و تحولات اساسی کند.
وی همچنین درباره مسئله «عقل مشاهده می‌کند و سپس موضع می‎گیرد»، گفت: عقل نه فقط از منظر فلسفی بلکه از منظر اسلامی نیز جایگاه والایی دارد و انسان بدون عقل برابر با حیوان است. در عالم هستی موجودی بالاتر از عقل وجود ندارد و دیانت را نیز باید با عقل فهم کرد چرا که وحی اگر بر اساس عقل نباشد، قابل قبول نیست.
دکتر فخاری نیز در این نشست به بررسی الگو و روش تفسیری علامه طباطبائی در المیزان پرداخت و اظهار کرد: در مقدمه این کتاب به تاریخ تفسیر و ابداعات شخصی که به قرآن تحمیل شده، پرداخته شده است. علامه توانسته با طبقه بندی جریان‌های تفسیری به ارائه راهکارهایی بپردازد و این جریان‌ها را نقد کند.

وی به یکی از ویژگی‌های علامه اشاره کرد و گفت: علامه طباطبائی به آرای دیگران توجه ویژه‌ای داشته‌اند و اگر در مقام نقد و رد آرای دیگران بوده، هیچ حمله یا تخریب شخصیتی در آثار ایشان و از جمله المیزان دیده نمی‌شود. ایشان همچنین در تفسیر آیات به گونه‌ای عمل کرده است که همه افراد با هر نوع مذهبی متقاعد می‌شوند. علامه طباطبائی در تفسیر به زمان نزول آیات توجه داشته است چرا که تاریخ گذاری می‌تواند در فهم آیات موثر باشد. این روش باعث ارائه استنباط‌های دقیق از جانب ایشان شده است. 
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی در پایان تاکید کرد: با وجود اینکه هر ساله در سالروز رحلت علامه طباطبائی(ره) درباره شخصیت نشست برگزار می شود و صاحب نظران تبادل نظر می کنند اما همچنان مظلوم و ناشناس واقع شده‌اند و حق مطلب ادا نشده است. البته انسانیت علامه طباطبائی فراتر از آن است که بتوان برایش مقیاس تعیین کرد.