قائم مقام وزیر علوم در علوم انسانی: دو رکن مهم در تحول علوم انسانی، مسئله‌محوری در پژوهش و تفکر‌محوری در آموزش است

به گزارش روابط عمومی، نشست «آموزه های قرآنی در تحول علوم انسانی» با حضور دکتر محمدجواد هراتی، قائم مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در امور علوم انسانی و رئیس مرکز همکاری و توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی و علوم انسانی کشور ، دکتر عبدالله معتمدی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی، حجت الاسلام والمسلمین صادق اکبری اقدم، رئیس نهاد مقام معظم رهبری در دانشگاه، دکتر ابوالقاسم فاتحی دهاقانی، رئیس پژوهشکده تحول در علوم انسانی و دکتر حسام الدین خلعتبری، سرپرست دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه در محل سالن شورای دفتر ریاست دانشگاه علامه طباطبائی برگزار شد.
دکتر هراتی در این نشست گفت: علاوه بر مسئله تحول در علوم انسانی به دنبال حکمرانی علوم انسانی نیز هستیم. از نظر ما چرا که اگر حکمرانی با علوم انسانی باشد، شاید بتوان تحولات دیگری را رقم زد که زمینه پیشرفت را فراهم کند.
وی با اشاره به اهمیت «مسئله محوری» در پژوهش گفت: مسئله محوری در حوزه علوم انسانی، ایجاد دغدغه می‌کند و این موضوع به مشکلات جامعه و مردم توجه می کند. علمی که درد و مشکل جامعه خود را پیدا می کند، به دنبال درمان درد و حل مسائل و پاسخ به سولات است و در آن موفق می‌شود.
رئیس مرکز هماهنگی و توسعه پژوهش و آموزش علوم قرآنی و علوم انسانی کشور تأکید کرد: مسئله محوری در چند سطح قابل پیگیری است که مهم ترین آن، سطح دانشجویی است و باید دانشجویان را به سوی مسئله‌محوری هدایت کرد و اگر دانشجو مسئله‌محور شود، استاد نیز «مسئله محور» می‌شود و در مرحله بعد نیز باید پژوهشکده، پژوهشگاه و دانشگاه مسئله محور داشته باشیم.
وی با اشاره به روایت مَنْ أَکْثَرَ اَلْفِکْرَ فِیمَا تَعَلَّمَ أَتْقَنَ عِلْمَهُ وَ تَفَهَّمَ مَا لَمْ یَکُنْ یَفْهَمُ، تفکر محوری را از دیگر ضروریات در تحول علوم انسانی دانست و افزود: آنچه در این روایت تأکید می‌شود، تفکر فراوان در آنچه انسان می‌آموزد است. در صورتی می توان به تحول رسید که فکر کردن در آنچه آموخته ایم را به دانشجویان آموزش دهیم چرا که این امر موجب می شود تا از بیرون به آنچه آموخته ایم، نگاه کنیم و زمینه را برای تحول فراهم کنیم.
قائم مقام وزیر علوم، تحقیقات و فناوری در امور علوم انسانی با مهم دانستن تفکرمحوری در آموزه‌های قرآنی، گفت: مبنای آموزش در نگاه اسلامی که در علوم انسانی باید نمود پیدا کند تفکرمحوری است و تعابیر قرآن که بارها بر تفکر کردن و تعقل کردن تصریح می کند، شاهدی بر این ادعا است.
دکتر هراتی ادامه داد: در رویکردهای آموزشی که بر پارادایم فکری خاصی همچون پوزیتیویسم بنا شده است، تفکرمحوری به حاشیه رانده شده است. در بحث علوم شناختی برخی جریان‌ ها در حال شکل‌ گیری است که به دنبال تربیت انسان با استفاده از روش‌ها و ابزارهای الکترونیکی است تا کنترل و هدایت انسان را بر عهده بگیرند. در این رویکرد که نگاه به انسان را به طور کامل مادی می داند، تفکر از انسان گرفته می شود و انسان متعالی تبدیل به انسان ابزار ساز می شود.
وی گفت: حرکت خزنده این رویکرد به حوزه علوم انسانی و حتی در حوزه سیاستگذاری علم، به اسم تحول در علوم انسانی زمینه سازی برای انحطاط در این حوزه را فراهم می کند. بنابراین باید با استفاده از ظرفیت ها و پتانسیل های لازم، سیاست های وزارت علوم را پیاده سازی کنیم.

دکتر معتمدی در بخش دیگری از این نشست گفت: تحول در علوم انسانی موضوعی بسیار جدی، ضروری و حیاتی است. حیات جمهوری اسلامی ایران در گرو تحقق این موضوع است. چرا که نظام تعلیم و تربیت همه نظام های سیاسی اجتماعی در جهت همان نظام سیاسی اجتماعی است. بنابراین نظام جمهوری اسلامی هم اگر نتواند عناصر، نیروها و نسلی را بسازد که آرمان‌های انقلاب را پیگیری کنند، در ادامه راه با مشکل مواجه خواهد شد. انقلاب اسلامی به دنبال تحول و نمایان کردن حقیقت انسان ها است.
وی با بیان اینکه علم به تنهایی کارساز نیست بلکه باید با تهذیب همراه باشد، افزود: تحول در علوم انسانی یعنی علوم انسانی بتواند انسان‌هایی مهذب و متناسب با اهداف انقلاب بسازد تا آنها بتوانند پیام جمهوری اسلامی و انقلاب اسلامی را نه تنها بیان بلکه به لحاظ عملی نیز در خود محقق کنند.
رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با بیان اینکه این دانشگاه برای خود مسئولیت مهمی را قائل است، اظهار کرد: امروز بین علوم انسانی موجود در جامعه و علوم انسانی که بتواند کارخانه انسان سازی باشد فاصله بسیار زیادی وجود دارد و از بین بردن این فاصله، تلاش، برنامه و همت جمعی را می طلبد. دانشگاه علامه طباطبائی با این پتانسیل بزرگ هیئت علمی در دانشگاه و دانشکده ها قادر است به تحقق تحول در علوم انسانی کمک کند.
وی تاکید کرد: هدف انقلاب اسلامی انسان‌سازی بود تا ساحت های معنوی انسان متجلی شود. این هدف از دل علوم انسانی که  اکنون در دانشگاه‌ها وجود دارد، تحقق نمی یابد چون کسی که علوم انسانی را بنا کرده است هدف دیگری داشته است.
دکتر معتمدی بیان کرد: ما در دانشگاه علامه طباطبائی تلاش کردیم نقشه راهی ترسیم کنیم و اصلی ترین مسئله ای که روی آن تمرکز کرده ایم این است که تحول در علوم انسانی را به یک گفتمان مسلط دانشگاهی تبدیل کنیم. علوم انسانی در کشور جایگاه خود را ندارد؛ بنابراین باید تلاش کنیم حاکمیت متوجه اهمیت علوم انسانی شود. به عنوان مثال در مسئله فقر، یک طرف این موضوع نبودن پول و درآمد است ولی طرف دیگر آن احساس فقر کردن و ترس از فقر داشتن است و درمان این مسئله در علوم انسانی است. بنابراین حل بسیاری از مسائل جامعه ریشه در علوم انسانی دارد. علوم انسانی باید به مسائل اجتماعی گره بخورد تا بتواند راهگشا باشد و این مسائل را حل کند.