خطبه فدکیه اوج معرفت حضرت زهرا (س) را نشان می‌دهد

دکتر عبدالله معتمدی، در آغاز این نشست در سخنانی با اشاره به ضرورت آشنایی هر فرد با شخصیت و مقام حضرت زهرا(س) گفت: یکی از کارهایی که باید انجام دهیم این است که از نزدیک با شخصیت بزرگان دین و معارف الهی همچون حضرت فاطمه الزهرا(س) آشنا شویم، مرور بخشی از خطبه فدکیه اوج معرفت را در این خطبه از زبان حضرت فاطمه الزهرا(س) نشان می دهد.

دکتر معتمدی در ادامه سخنانش با مروری گذرا به خطبه فدکیه بیان داشت:این خطبه گواهی می دهد معبودی جز خدا نیست که اخلاص تحویل آن و قبول آن متضمن وصل آن است. چینش واژه ها و عبارت‌ها در خطبه اول فدکیه که به توحید اشاره دارد، اوج معرفتی را نشان می‌دهد که رسیدن به آن تنها با اخلاص به دست می آید. اگر کسی بخواهد این معرفت را درک کند، باید قلبش را آماده کند و در پیشگاه اندیشه و تفکر آن را فهم نماید. در حقیقت اگر کسی می خواهد بفهمد، باید اندیشه شود.

دکتر معتمدی در ادامه به فراز خطبه دوم که فراز نبوت است، اشاره کرد و اظهار کرد: در فراز دوم حضرت فاطمه(س) به نبوت پدرش گواهی می‌دهد و در فراز سوم به فلسفه احکام اشاره دارد. در خطبه‌های بعدی آن حضرت اشاره دارد که خدای بزرگ و رحمان با ایمان، انسان را را از شرک پاک می‌کند. مضمون شرک در این گزاره قابل تعمیم است که در دل شب تاریک در یک سیاهی، باید یک حرکت را بتوانیم تشخیص دهیم. در ادامه خطبه آمده است که جل جلاله، ایمان را برای دوری گزیدن از شرک، نماز را برای پاک نمودن انسان از تکبر، زکات را برای تزکیه نفس، روزه را برای تثبیت اخلاص، حج را برای استحکام دین، جهاد را برای عزت اسلام، صبر را برای کمک به پاداش، عدالت ورزی را برای التیام قلب ها و اطاعت ما(امت) از خاندان را برای نظم یافتن ملت ها مقدر کرده است.
سرپرست دانشگاه علامه طباطبایی در ادامه با اشاره به محتوای خطبه فدکیه به بخش دیگری از فرازهای این خطبه اشاره کرد که به نقش پیامبر در رهایی سازی از نقش جاهلیت می پردازد. بحث فدک هم بخش مهمی از فراز خطبه فدکیه از زبان حضرت فاطمه الزهرا (س) آمده است که در این بخش تبیین شده که آیا شما فکر می کنید برای ما ارثی نیست، آیا خواهان حکم جاهلیت هستید؟ چرا که پیامبران قبلی هم ارث داشتند.
دکتر معتمدی در پایان با تاکید بر اینکه باید در معرض این فضای روحانی و ملکوتی قرار گیریم تا بتوان به درکی عاجزانه از این خطبه دست یابیم، تصریح کرد: اگرچه بنده تخصصی در مورد این گوهر تابناک ندارم، اما به عنوان فرد عادی به این گزاره رسیدم که خطبه فدکیه کلام یک انسان بزرگ متعالی معصوم است و امیدوارم خداوند به ما فهمی بدهد تا از این نشست ها بهره ببریم.

فدکیه، خطبه‌ای ناشناخته از یک غریب

در ادامه این نشست، دکتر معصومه اسمعیلی، سرپرست معاونت فرهنگی و اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی هم به سخنانی در این خصوص پرداخت و گفت: در بلندای فاطمه(س) باید کسانی صحبت کنند که او را بشناسند، بنده فقیرم و چیزی برای ارائه ندارم. سخنان بنده تنها یک برداشت بسیار کوچک از یک خطبه بزرگ است.
دکتر اسمعیلی با تاکید بر اینکه وقتی خداوند انسان را متجلی کرد به فرشتگان فرمود که انسان خلیفۀ زمین می شود. برای اینکه این خلیفه الله در هستی شکل گیرد، سرمشقی برای انسان‌های پیرو ارائه می‌شد و این سرمشق‌ها کسانی نیستند جز معصومین و از میان این سرمشق ها حضرت فاطمه(س) یکی از شگفت آورترین و نزدیک ترین معصومین جلوه‌گر خداوند است.
وی در ادامه اشاره دارد: اگر همه جلوه های الهی را (بلاتشبیه) به آجرهایی برای هستی مشبه کنیم، برای اینکه آجرها به یکدیگر متصل شوند، به ملاتی نیاز است که اساس این اتصال است و اساس شناخته های روانشناختی ما هستند. این ملات هستی تنها معصومیت و معصومان هستند. در واقع برای بودن هر چیز و برای آموزش اینکه هر چیز را با هدف و فکر همراه کنیم، برای هر فعلی، هدفی باید باشد، در آفرینش هم برای تجلی، بهانه ای لازم است، معصومین بهانه‌ای هستند که جایی در نزدیکترین جلوه گری یعنی «خدای بزرگ» هستند.
دکتر اسمعیلی با اشاره اینکه از میان این بهانه ها، زیباترین بهانه، حضرت فاطمه زهرا(س) است، تصریح کرد: بنده به عنوان یک مسلمان مدعی تسلیم به اسلام، نخستین بار که با فدکیه آشنا شدم، حضرت فاطمه(س) را به عنوان وجودی که به رسول الله متصل است، می شناسم. اینکه چرا به شهادت رسیدند و به خاطر چه، بَد به شهادت رسیدند. چرا نام او با دَر همجوار است.
این استاد دانشگاه علامه طباطبائی در درک خود از خطبه فدکیه عنوان کرد: حضرت فاطمه(س) را وجودی می دانم که به او ستم شده، او زنیست که در مقابل ستم ایستاده است. او زنیست که در مقابل انحراف ایستاده، او در مقابل خروج ایستاده و زنیست که در مقابل ظلم، یک تنه ایستادگی می کند. زنی که تاریخ را نگاه کرد و از همۀ ناموس هستی دفاع کرد.
وی در پایان عنوان کرد: خطبه فدکیه آن چنان با ناموس دین و آفرینش الهی ترکیب شده که نمی‌توان به راحتی آن را از معارف الهی تفکیک کرد. ایشان در دل ما غریب است و در قلبمان نمی توانیم جایگاه او را بیابیم.