همایش «ظرفیت‌های فرهنگی - اجتماعی حوزه تمدنی نوروز» برگزار شد/ همگرایی با مؤلفه تمدنی مشترک
به گزارش روابط عمومی، دکتر غلامعلی حدادعادل، رئیس بنیاد سعدی در این همایش با اشاره به منشأ نجومی نوروز گفت: نوروز یک ساعت آسمانی دارد و این گردش خورشید، اوضاع و احوال نجومی است که نوروز را به وجود می‌آورد و این نه تنها یک امر قراردادی نیست، که مؤسسه قانونگذاری تحت شرایط خاص اجتماعی، مبدایی برای سال تعیین کرده باشد، بلکه نوروز واقعه‌ای فراتر از قراردادهای اعتباری ماست.
وی ادامه داد: در دانش نجوم دو مسیر دایره‌ای است که به یکی از آنها معدل النهار و به دیگری دایره البروج می‌گویند.حرکت خورشید بر دایره البروج است، اما معدل النهار عمود بر حرکت زمین به دور خودش است. این دو صفحه با هم زاویه‌ای می‌سازند و همدیگر را قطع می‌کنند که همزمان با آغاز بهار و پاییز است که به آن اعتدال بهاری و پاییزی می‌گویند. وقتی خورشید به این گره‌گاه می‌رسد و می‌خواهد از این نقطه عبور کند، روز و شب از لحاظ طول ساعات برابر می‌شود و از نظر گرما و سرما هم نهایت اعتدال پدید می‌آید.
رئیس بنیاد سعدی گفت: بومیان و سایر کشورهای منطقه، از چندین هزار سال پیش با دانش نجومی خود به پدیده نوروز توجه داشتند و زمان دقیق عبور خورشید را از منطقه پیش‌بینی کرده و سال خود را در این لحظه قرار می‌دادند و جشن می‌گرفتند.
دکتر حداد عادل درباره منشأ نجومی که مستقل از تفاوت‌های سیاسی، اجتماعی، قومی و مذهبی است، گفت: مردم با هر اعتقاد و مرام اجتماعی و متعلق به هر طبقه اجتماعی، نوروز را جشن می‌گیرند و از این جهت نوروز جشن بی نظیری در جهان است.
وی ضمن بیان تفاوت آغاز سال کشورهای منطقه گفت: سِر دوام نوروز این است که به همه ساکنین شمال کره زمین است متعلق است، به همین دلیل نوروز با چنین ریشه و پیشینه‌ای به صورت یک نماد و نشان یک فرهنگ مشترک میان ملت‌های منطقه درآمده است، فرهنگی است که در عین استقلال از تمام فرهنگ‌ها قابلیت پیوند با هر فرهنگی را دارد، چون تعارضی با فرهنگ‌های مختلف ندارد.
رئیس بنیاد سعدی با اشاره به سازگاری دلپذیری که بین فرهنگ ایرانی و اسلامی و نوروز احساس می‌شود یاد آور شد؛ در همان سفره‌ای که هفت سین سنتی ایرانیان چیده می‌شود، قرآن هم وجود دارد و دعای سال را با دعای یا مقلب القلوب آغاز می‌کنند و هیچکس احساس نمی‌کند نوروز با دین متعارض است.
وی ادامه داد: نوروز آغاز فصل رویش و نو شدن زندگی است. بعد از زمستان سرد، ساکت و طولانی که مردم را مجبور می‌کردند که در خانه بمانند، نوروز مردم را به بیرون آمدن از خانه و آمدن به دامن طبیعت دعوت می‌کند و همه با شکوفایی رو به رو می‌شوند و در حقیقت نوروز منشأ حیات مجدد روی کره زمین است، چون زندگی همه موجودات زنده به رویش باز می‌گردد و نوروز آغاز چنین تحولی به‌خصوص برای انسان است.
رئیس بنیاد سعدی افزود: ایرانیان بسیار خوش ذوق بودند که آغاز سال خود را چنین مناسبت طبیعی و نجومی قرار دادند و این نشان دهنده عمق فرهنگ کشورهایی است که نوروز را آغاز سال خود تعیین کردند.
دکتر حداد عادل در خصوص تقویم جلالی که در حدود ۸۰۰ سال پیش، خیام و همکارانش آن را را تعیین کردند، گفت: تقویم جلالی در مقایسه با سایر تقویم‌ها دقیق‌ترین تقویم است و این نشان دهنده تسلط آنها بر نجوم است که با نوروز سال خود را آغاز می‌کنند. در بستر نوروز و به بهانه آن هزاران آئین در کشورها از دورافتاده‌ترین شهرها و روستاها شکل گرفته و سنت‌ها مانند شکوفه‌ها گل می‌کند.
وی در ادامه به آداب و رسوم مختلف نوروز اشاره کرد و گفت: لحظه تحویل سال، دید و بازدید و رفتارهای انسان دوستانه و ۱۳ نوروز، هرکدام آئینی دارد و رنگین کمان دلپذیری از آئین‌های نوروزی در کشورهای مختلف به وجود می‌آید که چشم همه را خیره می‌کند.
دکتر حداد عادل با بیان اینکه نوروز همواره منبع الهام برای شاعران در ادبیات و هنرمندان در هنر بوده است، یاد آور شد: نوروز یک رمز برای فرهنگ مشترک میان ملت‌های منطقه نوروز است. جا دارد همه کشورهایی که نوروز در فرهنگشان ریشه دارد، اتحادیه‌ای حول نوروز تشکیل دهند که می‌تواند بستری برای انواع همکاری‌ها باشد و می‌توانیم همبستگی منطقه‌ای را با نام و محور نوروز شکل دهیم.
وی افزود: در روزگاری که بعضی قدرت‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای درصددند اتحادیه‌ای مغایر با خود و طبیعت ملت‌های منطقه تشکیل دهند و اختلاف ایجاد کنند، نوروز بستر خوبی برای وحدت، همبستگی و ایستادگی در برابر نظام سلطه و نگهبانی از فرهنگ مشترک ملت‌های منطقه است.
دکتر حسین سلیمی، رئیس دانشگاه علامه طباطبائی در این همایش اظهار کرد: امیدوارم این نشست ثمرات فراوانی در حوزه‌های فرهنگی و مطالعاتی و علمی داشته باشد. دو نکته را در ابتدای سخنم عرض می‌کنم شاید فتح بابی برای مباحثات فرهنگی باشد؛ نکته اول اینکه ما در نوع نگرش‌های جدیدی که به روابط بین ملت‌ها جود دارد شاهد شکل‌گیری نگاهی هستیم که معتقد است جهان ما آن‌گونه خواهد شد که به آن می‌نگریم. اگر جهان را سراسر منازعه و قتل و خونریزی ببینیم جهان ما این‌گونه خواهد شد اما اگر جهان را سراسر فرهنگ و اندیشه و گفت و گو در نظر بگیریم قطعاً جهان ما این‌گونه می‌شود.
وی افزود: پس از گذر از یک دوران خونین در تاریخ بشر که ریشه آن در جنگ‌های اروپایی و در عصر مدرنی بود که به رغم ادعای صلح طلبی خونین‌ترین جنگ‌های بشری در دوران جنگ جهانی اول و دوم پدید آمد نگرشی بر اندیشمندان، دانشمندان و کنشگران صحنه جهانی حاکم شد که گویا جهان ما سراسر تعارض است که این تعارض بر سر امنیت، منفعت بیشتر و تحمیل اراده‌ها بر یکدیگر است و حتی به گونه‌ای در تئوری پردازی‌‌های علمی نشان دادند که گویا این طبیعت بشر و سیاست و روابط بین ملت‌هاست و حتی برخی ادعا کردند این طبیعت فرهنگ سیاسی و بین‌المللی است.
نمادها در درون فرهنگ‌های متعالی
سلیمی گفت: این در حالی است که دوران‌های عظیم تاریخی وجود دارد که نشان می‌دهد که طبیعت بشر و روابط میان ملت‌ها اینچنین نیست و این نگرشی که پس از جنگ جهانی دون بین دولت‌های قدرت طلب پیدا شد و گسترش یافت جهان ما را به چنین جهانی بدل کرد؛ در حالی که در درون فرهنگ‌های متعالی و تاریخ ساز نمادهایی وجود دارند که گویای نوع دیگری از زیست اجتماعی میان ملت‌هاست.
رئیس دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به نقشی که نوروز در همگرایی ملت‌ها می‌تواند داشته باشد اظهار کرد: نوروز و مراسم و رفتارهایی که در حاشیه مراسم نوروز شکل می‌گیرد یکی از نمادهایی است که می‌توان در این بین به آن اشاره کرد؛ نمادی که صدها میلیون انسان بر اساس آن و در یکی از بهترین شرایط طبیعی تحول اجتماعی، نه به تعارض می‌اندیشند، نه به خونریزی، نه به تحمیل به دیگران و نه منافع لجام گسیخته بلکه در حول و حوش این نماد به نو شدن، بازاندیشی درباره خود و ساختن زندگی بهتر و همسازی و هم اندیشی با یکدیگر می‌اندیشند.
رواج گونه‌ای از نگرش به جهان پیرامون
وی افزود: چه بسا اگر همه ملت‌ها، مانند ملت‌‌هایی که ریشه در جهان پارسی دارند بر اساس چنین نمادهایی رفتارها و نظام‌های ارزشی خود را تنظیم کنند بتوانیم به سوی جهانی متفاوت حرکت کنیم؛ لذا بزرگداشت این مراسم فقط برای پیوستگی بیشتر بین فرهنگ‌ها نیست، بلکه به نوعی تلاش برای رواج گونه‌ای دیگر از نگرش به جهان پیرامون ما هم هست؛ نگرشی که می‌تواند زیست جهان متفاوتی را در عرصه بین‌المللی برای ما به ارمغان بیاورد.
دکتر سلیمی بیان کرد: نکته دومی که لازم است به آن اشاره کنم این است که این آئین نمادین بر اساس تحول طبیعت شکل می‌گیرد؛ آئینی که بنیاد آن نو شدن طبیعت است. فراموش نکنیم که در عصر مدرن، دانش‌هایی را ساخته‌ایم یا ساخته شده و به ما هم داده شده است که بنای آن در دستکاری و اکثراً تخریب طبیعت بوده است. نتیجه این وضعیت ناسازگاری انسان با طبیعت و تلاش افسارگسیخته انسان برای تسلط و نابودی طبیعت است. آئینی مثل نوروز به ما می‌آموزد که باید به گونه‌ای بیاندیشم و عمل کنیم که سازگار با طبیعت باشیم.
رئیس دانشگاه علامه طباطبائی یادآور شد: نکته دیگر اینکه نوروز با اندیشه دینی نیز سازگاری دارد و علت این است که در یافته‌هایی که در پیامبر اسلام(ص) داریم، دیده‌ایم که حتی در بحبوحه سرنوشت‌ساز‌ترین جنگ‌ها اجازه کوچکترین تعدی را به طبیعت نمی‌دهند و در بزرگترین آئین‌های مذهبی نیز یکی از اصول اساسی پاسداری از طبیعت است. آئین نوروز هم به ما می‌آموزد که دانش‌ها و شیوه‌های کنشگری ما نباید به گونه‌ای باشد که به تخریب طبیعت بپردازیم بلکه باید آن مشی اجتماعی را دنبال کنیم که با تحولات طبیعی سازگار شویم و همانگونه که طبیعت دائما به دنبال بازسازی ریشه‌های خود و نو شدن است ما هم این‌گونه عمل کنیم.
دکتر سلیمی در پایان گفت: اگر این‌گونه نگاه کنیم جهان پیرامون ما متفاوت خواهد شد. بسیار امیدوار هستیم که با هم اندیشی‌هایی همانند هم اندیشی امروز شرایطی برای ما فراهم شود که گونه‌ای دیگر از اندیشیدن را جاری کنیم که زیست اجتماعی ما را متفاوت کند لذا آرزو می‌کنم این نشست آغازگر این‌گونه هم اندیشی تازه میان متفکران مختلف باشد. در پایان از بنیاد سعدی، مؤسسه ابرار معاصر و پردیس تحصیلات تکمیلی که در این زمینه همکاری کرده‌اند تشکر می‌کنم.
عبدالغفور لیوال، سفیر افغانستان در ایران گفت: در آستانه نوروز آغاز قرن ۱۴۰۰ هستیم و این هر صدسال یکبار اتفاق می‌افتاد. به همین خاطر قبل از جشن نوروز ۱۴۰۰ شمسی این جشن فرخنده طبیعت را که به همه مردم جهان که با بهار انس دارند، مخصوصاً کشورهای تمدنی نوروز تبریک می گویم. در این مراسم نیزه بازی و بزکشی انجام می‌شود. همچنین در گوشه گوشه افغانستان نوروز تجلیل می‌شود.
وی درباره آئین نوروز در افغانستان توضیح داد: افغانستان یکی از کشورهای حوزه نوروز است که جشن طبیعت را با شکوه برگزار می‌کند و از دوران باستان این جشن بومی و زایش بهار را با شکوه خاصی مورد تجلیل قرار داده و می‌دهد. در این روزها ترنم آهنگ «بیا بریم به مزار ملأ ممدجان» شنیده می‌شود و مردم از همه گوشه کشور به سوی عروس شهرها، بلخ بامی می‌روند که در مراسم شرکت کنند.
دکتر لیوال با بیان اینکه در سال‌های اخیر بعد از اینکه نوروز تبدیل به جشن حوزه بشری شد و از طرف یونسکو به رسمیت شناخته شد، این جشن رنگ تازه‌ای پیدا کرده است، گفت: به عنوان سفیر افغانستان در ایران، پیشنهاد می‌کنم به دلیل ارتباط طبیعی نوروز با طبیعت و بهار، این جشن در اکوسیستم طبیعت و حوزه تمدنی ما در نظر گرفته شود و می‌توانیم تغییرات مثبتی در این اقلیم خشک و بی باران به وجود بیاوریم.
همگرایی با مؤلفه تمدنی مشترک
دکتر مرتضی نورمحمدی، رئیس پردیس تحصیلات تکمیلی دانشگاه علامه طباطبایی و رئیس همایش در ادامه اظهار کرد: بهار طبیعت از راه می‌رسد و صحنه جهان به نوعی آئینه تمام‌نمای قدرت خداوندی است و نوروز نماد عینی این تغییر و تحول محسوب می‌شود. شاید بتوان گفت جشن نوروز عنصر خلاقیت در میان مردم کشورهای منطقه محسوب می‌شود و گفت‌وگو و مباحثه پیرامون یک مؤلفه تمدنی و هویتی مشترک در میان کشورهای همسایه می‌تواند نقشی مهم و اساسی در تقویت صلح، ایجاد همگرایی و دستیابی به امنیت پایدار داشته باشد.
وی افزود: توجه به جنبه‌های اجتماعی و فرهنگی نوروز می‌تواند در ساخت دوستی‌ها و روابط پایدار میان ملت‌های منطقه نقش اساسی ایفا کند و این همایش گامی کوچک در پاسداشت نوروز و ایجاد بسترهای لازم در این زمینه محسوب می‌شود. در این همایش در سه پنل تاریخ و ادبیات، دیپلماسی علمی و دیپلماسی گردشگری در خدمت دوستانی از کشورهای مختلف حوزه تمدنی نوروز هستیم.
دکتر نورمحمدی یادآور شد: مایلم تشکر قلبی خودم را از همکارانم در مؤسسه ابرار معاصر و همچنین همکاران بنیاد سعدی و پردیس تحصیلات تکمیلی دانشگاه علامه طباطبایی ابراز کنم که برگزاری همایش در یک مدت محدود بدون همکاری آنها امکان‌پذیر نبود.
آموزه‌های نوروزی در روابط بین‌الملل
عابد اکبری، رئیس مؤسسه ابرار معاصر، نیز در این همایش اظهار کرد: بنده در اینجا یک پیشنهاد دارم. همانگونه که می‌دانیم یکی از رسوم نوروز، زدودن پلشتی‌ها و ناپاکی‌ها از دل و جان است و عموماً در روزهای نوروز در کشورهایی که این روز را گرامی می‌دارند به سمت خویشان می‌رویم و درخواست می‌کنیم کدورت‌ها رفع و یک همدلی رواج پیدا کند. بنده به دولت‌های حوزه نوروز پیشنهاد می‌کنم در این روزهای منتهی به نوروز، سفرهایی را به عنوان سفرای نوروزی به دیگر کشورهای منطقه ارسال کنند تا همدلی بین ملت‌های منطقه را تجدید کنند.
رئیس مؤسسه ابرار معاصر تهران در پایان سخنان خود اظهار کرد: به نظرم اگر در عرصه روابط بین الملل و سیاست میان ملت‌ها از آموزه‌های نوروزی الهام بگیریم شاید در کنار همدیگر روزهای بهتری را سپری کنیم.
سرور بختی، رئیس مؤسسه اکو و نماینده کشور تاجیکستان نیز در این همایش با بیان اینکه نوروز جشن اتحاد مردم‌های منطقه است، تاریخ و سرنوشت ما به هم گره خورده و پیوند این مردم را نمی‌توان اعتراف نکرد گفت: به اعتقاد مورخان، نوروز یکی از قدیمی ترین جشن‌های جهان است که پیام دوستی و محبت دارد و ما نیز به آن اعتقاد داریم.
نماینده کشور تاجیکستان درباره آداب و رسوم مردم این کشور گفت: مردم تاجیکستان هر ساله برای نوروز خانه و کاشانه خود را تمیز می‌کنند، سفره هفت سین و هفت شین می‌چینند و روز و ایام نوروز بهترین لباس‌های خود را می‌پوشند و به سر مزار عزیزانشان می‌روند، افرادی که در طول سال کدورت داشتند، با هم آشتی می‌دهند.
وی ادامه داد: مردم منطقه هرگز دست از تجلیل نوروز دست برنداشته اند و جالب است همه یک آرزو دارند و آن صلح و آرامش و سلامتی برای تمام مردم جهان است و در این روزها امواجی از آرزوهای خوب به آسمان می‌رود.
رئیس مؤسسه اکو افزود: نوروز، روز نو و اندیشه نو است، پس بیایید در این روز و همه روز، بار دیگر دست دوستی، برادری و هم پیمانی به هم بدهیم و اندیشه‌های باطل را دور اندازیم زیرا عروس فصل‌ها، بهار نازنین، به ما این پیام رامی دهد که پس از هر سردی، گرمی در راه است.
سروش
ایتا
نظر شما :