همایش یادگیری سیار از نظر تا عمل در دانشگاه علامه‌طباطبائی برگزار شد

به گزارش روابط عمومی، معاون آموزشی وزارت علوم در این همایش به عملکرد دانشگاه ها در دوره شیوع کرونا اشاره کرد و گفت: در اوایل برخی فکر می‌کردند با یک هفته تعطیلی دانشگاه ها، مساله حل می‌شود ولی پاندمی طولانی‌تر شد. فرصتی که آموزش الکترونیک برای کشور ما وجود آورد این بود که ما عملاً با تعطیلی جدی در آموزش رو به رو نشدیم و فقط در نیمه اول اسفندماه و نیمه دوم اسفندماه شاهد تعطیلی آموزش بودیم.

وی تاکید کرد: البته مقاومت‌هایی در بحث غیرحضوری شدن آموزش در برخی لایه‌ها داشتیم اما در نهایت شاهد بودیم که از فرودین ماه به بعد آموزش مجازی در اکثر دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی ما ایجاد و جایگزین آموزش حضوری شد و توانست مشکل توقف آموزش در کشور را به خوبی حل کند.

دکتر خاکی صدیق افزود: گزارشی در خصوص تأثیر کرونا بر آموزش عالی در جهان حدود ۱۰ ماه گذشته منتشر  شده است که براساس آن ۸۵ درصد دانشگاه‌ها در اروپا از آموزش غیرحضوری استفاده کرده بودند و ۱۲ درصد زیرساخت برای آموزش مجازی نداشتند ولی به سمت آن رفته بودند. سه درصد نیز آموزششان را تعطیل کرده بودند. در آمریکا، سه درصد دانشگاه‌ها اعلام کرده بودند که پاندمی کرونا بر آموزش آن‌ها تأثیر نداشته است. ۷۲ درصد از آموزش الکترونیک استفاده کرده بودند و ۲۳ درصد گفته بودند فعلاً زیرساخت سخت افزاری و نرم افزاری نداریم و می‌خواهیم برای راه اندازی آن تلاش کنیم. ۳ درصد نیز آموزش را تعطیل کرده بودند.

به گفته وی، در آسیا و اقیانوسه نیز  یک درصد دانشگاه‌ها اعلام کرده بودند که پاندمی بر آموزش آن‌ها تأثیر نداشته و ۶۰ درصد آموزش غیر حضوری داشتند و ۳۶ درصد دانشگاه‌ها اعلام کرده بودند زیرساخت را نداریم و ۳ درصد آموزش را کلاً تعطیل کرده بودند. در آفریقا ۳ درصد گفته بودند کرونا تأثیری بر آموزش آن‌ها نداشته و ۲۹ درصد از آموزش غیرحضوری استفاده کرده بودند و ۴۳ درصد آموزش را متوقف کرده بودند ولی اعلام کرده بودند به سمت آموزش مجازی پیش می‌روند و ۲۴ درصد در کشورهای آفریقایی تعطیلی کامل داشتند.

معاون آموزشی وزارت علوم خاطرنشان کرد: سیاست کلان وزارت علوم از همان اوایل اسفندماه با مشاوره با افراد متخصص و صاحب نظر این بود که به هیچ وجه نباید آموزش متوقف شود و به سمت آموزش غیرحضوری باید برویم. به همین دلیل به سمت اصلاح قوانین و انعطاف پذیری در آموزش رفتیم. به این صورت که اختیارات را به دانشگاه‌ها واگذار کردیم. توانمندسازی و فرهنگسازی در زمینه آموزش مجازی از دیگر اقداماتی بود که انجام شد. در واقع دانشگاه‌ها و اعضای هیأت علمی توانستند نقش مسؤلیت اجتماعی خودشان را در این حوزه به خوبی ایفا کنند و اجازه ندهند که آموزش در کشور دچار بحران شود.

خاکی صدیق با بیان اینکه ۹۸ درصد کلاس‌های تئوری به صورت مجازی ارائه شد، گفت: ما در دو نوبت از دانشگاه‌ها درباره آموزش‌های الکترونیکی گزارش گیری کردیم که یکی نیمسال دوم ۹۸-۹۹ بود و دیگری نخستین نیمسال ۹۹-۰۰ بود. ما از بیش از ۲۲۰ دانشگاه گزارش گرفتیم و از این تعداد بیش از ۷۸ دانشگاه‌ها دولتی بودند و بقیه مؤسسات غیردولتی از جمله علمی کاربردی و فنی و حرفه‌ای و پیام نور. بیش از ۱ میلیون دانشجو در این گزارشها مشارکت داده شدند و عملکرد ۷۱ هزار هیأت علمی در این گزارش‌ها ارائه شده است.

وی با بیان اینکه ۷۷ درصد کلاس‌های عملی، مجازی برگزار شد، افزود: بر پایه این گزارش‌ها بیش از ۹۸ درصد کلاس‌های تئوری‌های ما به صورت مجازی ارائه و بیش از ۷۷ درصد کلاس‌های عملی دانشگاه‌ها به صورت الکترونیکی در ترمی که گذشت، اجرا شده است. بر پایه آمارهای دریافتی کلاس‌های برخط با حضور همزمان استاد و دانشجو بیش از ۸۵ درصد از مجموعه ساعات رسمی کلاس‌ها را شامل می شده است.

به گفته معاون آموزشی وزارت علوم، در حالی که قبل اسفندماه آمار کلاس‌های برخط با حضور استاد و دانشجو به زیر ۲ درصد رسیده بود. بیش از ۹۷ درصد دانشجویان ما در دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی از آموزش‌های الکترونیکی بهره مند شوند. حدود ۷ درصد از دروسمان به صورت برون خط یا آف لاین برگزار شده است.

خاکی صدیق تاکید کرد: ما در دانشگاه‌ها به دلیل اهمیتی که رؤسای دانشگاه‌ها و مؤسسات به بحث کیفیت در این زمینه می‌دهند، حدود ۵۸۰ نظرسنجی در طول نیم سال جاری داریم که یک آمار بسیار مفیدی برای مطالعه است. ما به مدیران دانشگاه‌ها و آموزش عالی خود افتخار کنیم که علی رغم تمام مشکلات از جمله تحریم‌ها و مشکلات بودجه‌ای، توانستند بخشی از بودجه را به این قسمت هدایت کنند و کارشناسان را آموزش دهند و برنامه‌های توانمندسازی برای اساتید اجرایی کنند. امیدوارم این روند با نظام نامه آموزش الکترونیکی که اخیراً در شورای گسترش به تصویب رسید؛ ادامه یابد.

وی در پایان از صدور مجوز ستاد کرونا برای برگزاری محدود کلاس‌های عملی به صورت حضوری در ترم پیش رو خبر داد و گفت: امیدواریم با کاهش شیوع کرونا به سمت آزمون‌های حضوری برویم و کلاس‌های عملی را برگزار کنیم. ضمن اینکه هفته گذشته ستاد کرونا در پاسخ به وزارت علوم مجوز محدودی برای برگزاری کلاس‌های عملی و آزمایشگاهی داد.

در ادامهف معاون وزیر و رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با بیان اینکه می توان مواضع مختلفی در برابر فضای مجازی که یک واقعیت مسلط است اتخاذ کرد، گفت: موضع یک فرد مسلمان باید موضع منتقدانه باشد.
دکتر حسن ملکی ضمن تشکر از برگزارکنندگان این همایش و همه اساتید و صاحب نظران حاضر و مشارکت کنندگان، اظهارداشت: بنده برای سخنرانی ام موضوع آموزش در فضای مجازی را در نظر گرفته ام که کلی تر از موضوع همایش یعنی یادگیری سیار است. فضای مجازی یک واقعیت مسلط است؛ ما در اطراف پیرامون خود واقعیت های مختلفی داریم اما سیطره فضای مجازی به عنوان یک واقعیت مسلط به تمام ابعاد زندگی ما رسیده است و شاید نتوان یک ثانی برای این واقعیت در این شرایط در نظر گرفت.

وی با اشاره به اینکه این واقعیت مجازی باید درک و فهم شود، افزود: ما چه بخواهیم و چه نخواهیم در احاطه فضای مجازی هستیم و در بین آن زندگی می کنیم؛ در یک طرف اهداف تربیتی، اسناد بالادستی و... در یک طرف شرایطی که فضای مجازی برایمان ایجاد کرده؛ قرار دارد، سوال مهم و اساسی این است که در این بین چه باید کرد؟

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی با تاکید بر اینکه نکاتی که بیان می کند تجربه زیسته خودش است، گفت: اینکه مواجهه ما با این واقعیت مسلط یعنی فضای مجازی چه مواجهه‌ ای باید باشد را از جهت اندیشه و فکر خودم بیان می کنم که معتقدم سه موضع می توان گرفت.

وی انفعال کامل را موضع اول در این بخش دانست و ادامه داد: یعنی آنهایی که در تعلیم و تربیت کار می کنند طوری برخورد کنند که گویی فناوری اطلاعات و ارتباطات معشوق ما است و به او افتخار می کنیم و آن را فلسفه تعلیم و تربیت در نظر بگیرند؛ که این اشتباه است. این موضع انفعال شایسته یک انسان متفکر و فرهیخته تربیتی نیست البته بنده منکر سیطره فضای مجازی نیستم ولی باید بدانیم چه باید کرد. اگر موضع ما تسلیم بودن در برابر فضای مجازی است در واقع دچار الیناسیون فناورانه خواهیم شد. چون الیناسیون از خودباختگی و از خود بیگانه شدن عوامل متعددی دارد که همین فضای مجازی نیز می تواند یک عامل باشد که فرد، انسان های دیگر را فراموش کند.

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبائی با اشاره به اینکه ستیز با فضای مجازی رویکرد دوم و محتمل در این نوع مواجهه است، گفت: این موضع در قبال فضای مجازی امکانپذیر نیست و عقل نیز آن را تایید نمی کند.

دکتر ملکی موضع منتقدانه را سومین موضع برشمرد و بیان داشت: یک فرد مسلمان باید این موضع را در نظر بگیرد. در امور نوپدید و فضای مجازی معایب و مزایا شناسایی شده و بهره‌برداری لازم را کنیم اما هنر ما این است که تهدید شناسی کنیم. نکته مهم این است که چه در بعد نظری و چه بعد عملی چاره ای جز حرکت درست و عالمانه به سمت یادگیری ترکیبی به عنوان یک راهبرد نداریم و دلایل متعددی هم می توان برای انتخاب این راهبرد می توان مطرح کرد.

وی افزود: یادگیری آنلاین و تعلیم و تربیت مجازی بخش اول است که باید از ظرفیت و امکانات آن بهره برداری کرد. رویکرد دوم که به شیوه سنتی معروف بوده و سالیان بسیاری است وجود دارد بایستی از یادگیری راهبردی به عنوان یک رویکرد در نظر بگیریم. خداحافظی کردن از این شیوه سنتی به صلاح ما نیست چرا که این شیوه برکاتی دارد که در فضای مجازی هرگز قابل دست یابی نیست.

دکتر ملکی بیان داشت: ما باید از توفیقات هر دو بخش یعنی فضای مجازی و شیوه سنتی در قالب یادگیری ترکیبی  استفاده ببریم و نباید خودمان را از این امکان محروم کنیم. دانش‌آموز باید از ظرفیت هر دو شیوه آموزش استفاده کند؛ برخی مهارت ها به شرط ترکیب این دو حالت بیشتر امکان پذیر است.

رئیس سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی یادآورشد: اعتقاد دارم که در ارتباط با فضای مجازی به یک بصیرت فناورانه نیاز داریم یعنی فقط به فضای مجازی یا تکنولوژی تکیه نکنیم. داشتن بصیرت فناورانه ضرورت است یعنی نظام تعلیم و تربیت ما باید به گونه‌ای باشد که دانش‌آموزان از همه ظرفیت ها بهرمند شوند یعنی نمی توان آن ها را از هیجانات و جذابیت های فضای مجازی محروم کرد و از سوی دیگر نباید هدف های تربیت نادیده گرفته شود و لطمه ببیند. معتقدم باید در حالت خوف و رجاء  این تربیت صورت پذیرد.