رئیس دانشگاه: اثر گذاری اندیشه های علامه طباطبائی در نظریه پردازی اسلامی و ایرانی/ شاید نگاه عقلایی این اندیشمند بتواند برداشت های نواندیشانه ای در فقه و حقوق به ما بدهد

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، در ابتدای این همایش دکتر حسین سلیمی، رئیس دانشگاه در سخنانی با گرامی داشت یاد اندیشه‌های بلند و گرانقدر فیلسوف دوره معاصر علامه طباطبائی در حوزه تفکرات گوناگون فلسفی گفت: برای دانشگاه علامه طباطبائی باعث افتخار است که میزبان این همایش برای یک مفسر بزرگ قرآن کریم باشد. این دانشگاه نیز به همین نام مزین است و امیدواریم تلاش محققان، اساتید و دانشجویان ما گامی در مسیر دستیابی به لایه‌های عمیق اندیشه‌های علامه طباطبائی باشد.

رئیس دانشگاه در ادامه با اشاره به ضرورت استفاده اندیشمندان علوم انسانی از آرای این فیلسوف افزود: معتقدم در اندیشه‌های علامه طباطبائی نکاتی وجود دارد که می‌تواند به دانشمندان علوم انسانی کمک کند تا به هدف علامه یعنی تلفیق علم انسانی و دانش تجربی دست پیدا کنند. او اضافه کرد: ایشان از متفکرانی است که برخلاف متفکران دوران خود معتقد بود که از روش‌های عقلایی محض و روش‌های علمی می‌توان برای شناخت واقعیت و قواعد جاری در عالم هستی بهره گرفت.

نگاه عقلایی علامه طباطبائی و برداشت‌های نواندیشانه فقهی

دکتر سلیمی با بیان این که در دانشگاه علامه طباطبائی به دنبال این هستیم که به مرکز نظریه‌پردازی بومی تبدیل شویم و در این راستا اندیشه‌های علامه طباطبائی می‌تواند بسیار راهگشا باشد گفت: برداشت‌های فقهی ایشان و نگرش‌هایی که به حقوق دارند کمتر مورد مداقه قرار گرفته است. به نظر می‌رسد شاید نگاه عقلایی علامه طباطبائی بتواند گشایش‌های متعدد و برداشت‌های نواندیشانه‌ای در زمینه فقه و حقوق به ما بدهد.

رئیس دانشگاه با بیان فرازی از سخنان شهید مطهری (یکی از شاگردان ایشان) که معتقد بود برای فهم اندیشه‌های اسلامی هم نیاز به فقه و هم علوم جدید داریم؛ لذا هر علمی که به ما در حل مسائل جامعه اسلامی کمک کند، گونه‌ای از دانش‌های اسلامی است که باید از آن استفاده کنیم؛ افزود: امیدوارم بتوانیم با بهره‌گیری از مبانی نواندیشانه وی افکار خلاق، عقلایی و راهگشای علامه طباطبائی گام بلندتری برای اندیشه‌پردازی اسلامی و ایرانی در دانشگاه علامه طباطبائی برداریم.

آیت الله محقق داماد: شاهکارهای علامه طباطبائی در مباحث اجتماعی ـ فقهی است

در ادامه این همایش، آیت الله محقق داماد، عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی در سخنانی گفت: شاهکارهای علامه طباطبایی در مباحث اجتماعی ـ فقهی است. مثلاً در ذیل آیه ۲۰۰ سوره مبارکه آل عمران، بحثی مفصل در اجتماعیات مطرح می‌کنند که نشانه نگاه وسیع به مسائل فقهی است و به نظرشان همه مردم باید برای توسعه اقتصادی و اجتماعی و رفع فقر اقدام کنند.

وی ادامه داد: اهتمام ایشان در کنار دانش‌های مختلف به ادبیات فارسی و حتی فارسی‌سرایی که در آن دوران افراد بسیار اندکی این توانایی را داشتند، جای تأمل زیادی دارد. در آن زمان در قم کتاب فارسی چندان مرسوم نبود؛ لذا برای همه تعجب داشت که چنین شخصی این همه اهتمام با فارسی‌سرایی دارد؛ هرچند لهجه و گویش آذری داشت؛ اما به شکل زیبایی به زبان فارسی شعر می‌سرود. وی انسان را یاد این شعر حافظ می‌انداخت: «ترکان پارسی‌گوی بخشندگان جان‌اند/ ساقی بشارتی ده پیران پارسا را».

آیت الله محقق داماد افزود: مرحوم استاد مطهری درباره ادراکات علامه می‌گوید که اگر این بحث به خوبی درک شود علم اصول، زیر و زبر می‌شود، البته این جمله‌ای پرطمطراق است. نکته دیگر اینکه علم اصول از قبل وجود داشته و خیارات زیادی هم در دل آن وجود دارد که البته برخی از فقها با چند خیار موافق نبوده‌اند. مرحوم صاحب جواهر گفته‌اند که این اشکال ناشی از خلط میان واقعیات و اعتباریات است، هرچند شیخ انصاری به گونه‌ای دیگر نقد می‌‌کند که الان جای بحثش نیست یا در عقد فضولی و انتقال مالکیت، اشکال عجیب عقلی یعنی تفسیر علت متأخر و معلول متقدم مواجه هستیم، در حالی ‌که همیشه باید علت مقدم بر معلول باشد و نمی‌تواند مؤخر باشد. ایشان هم فرموده‌اند که خلط میان واقعیات و اعتباریات نکنید. بی‌شک نظریه‌پردازی‌هایی که علامه در این مسئله داشته‌اند، استاد ایشان، مرحوم حاج‌محمد حسین اصفهانی، به این زیبایی نداشتند.

لازم به ذکر است در این همایش سخنرانی ها و دیدگاه های استادان و صاحبنظران این حوزه با محوریت  آیات الاحکام/ نظام فقهی، فلسفه حقوق، مبانی حقوق اسلامی و حقوق غربی، رابطه متقابل فقه و حقوق، مطالعه تطبیقی مبانی فقهی و حقوقی علامه طباطبائی با آرای سایر اندیشمندان و نیز تبیین آرای فقهی و حقوقی علامه طباطبائی به عنوان محورهای اصلی این همایش مورد بحث و بررسی قرار گرفت و آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد، عضو فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی؛ محمد حسین بیات، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی؛ کاووس روحی‌برندق، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس؛ سجاد افشار، عضو هیئت علمی گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی؛ علی عابدی رنانی، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی و تعدادی از اساتید دانشگاه به صورت وبیناری به ارائه دیدگاه های خود پرداختند.