یازدهمین کارگاه آموزشی استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آردی‌اِی) به صورت مجازی برگزار شد

به گزارش روابط عمومی دانشگاه، این کارگاه مجازی که با تدریس دکتر سید مهدی طاهری رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی و با شرکت اعضای کارگروه و علاقمندان حوزه سازماندهی برگزار شد، به ادامه بحث و نیز پرسش و پاسخ با موضوع فرانماهای رمزگذاری بستر نحوی/رشته‌های ارزش و فرانماهای رمزگذاری واژگانی مورد نیاز برای ثبت داده‌های مبتنی بر آردی‌اِی اختصاص داشت.

دکتر طاهری در ابتدا با اشاره به اینکه حوزه سازماندهی اطلاعات و دانش، برای دستیابی به کارکردهای اصلی خود و ایجاد و حفظ یکدستی در تولید فراداده (metadata) که محصول نهایی آن است، از قواعد و قوانین بسیاری بهره می‌برد، با قیاس این حوزه با دو حوزه فقه و حقوق اظهار داشت، همان‌گونه که کتاب‌های قانون و رساله‌های عملیه مرجع حقوق‌دانان و مقلدان است، رهنمودها و دستورالعمل‌های حوزه سازماندهی نیز به عنوان ابزار و راهنمایی برای چگونگی توصیف صفات و روابط موجودیت‌ها در جهان کتابشناختی ضروری بوده، و شناخت جامع و کامل رویکردها و استانداردهای این حوزه برای متخصصان آن از دو جنبه مورد توجه است:

• رسیدن به درجه اجتهاد، اصلاح و نقد قوانین و دستورالعمل‌‌ها و نظریه‌پردازی در این حوزه؛
• آشنایی با منطق و اساس این قوانین که ابزار مهمی برای توصیف درست موجودیت‌ها و اشیای محتوایی خاص و پیچیده است؛

رئیس کتابخانه مرکزی و مرکز اسناد دانشگاه علامه طباطبائی افزود: متخصصان سازماندهی با فراگیری دانش این حوزه در مقاطع تحصیلی دانشگاه‌ها و با شرکت در دوره‌های آموزشی تخصصی آموزش دیده، و با توجه به زمان محدود آموزش و گستردگی قواعد و قوانین، و استانداردهای این حوزه، با دانش محدودی وارد عرصه تجربی شده، و از دیگر سو امکان استفاده از فهرست‌نویسی نسخه‌برداری و فهرست‌های ملی و بین‌المللی بدون توجه به بومی‌سازی و متناسب‌سازی فراداده‌ها با بافت محلی، مانعی برای کسب دانش و تجربه و شناخت کامل این حوزه است.

وی افزود: مسئله آموزش در فرایند پیاده‌سازی استاندارد آردی‌اِی با توجه به ساختار و ماهیت پیچیده و نظام‌مند این استاندارد حائز اهمیت بوده، و از سویی این استاندارد برای پاسخ‌گویی به نیازهای دنیای دیجیتالی و افزایش کاربردپذیری خود در بافت‌های اطلاعاتی مختلف از تنوع و انعطاف‌پذیری زیادی برخوردار است، به طوری‌که در بسیاری از رهنمودها، استنباط و قضاوت فهرست‌نویس(catalogers’ judgement) و یا خط‌مشی موسسات فهرست‌نویسی(cataloguing agency policies)مرجع تصمیم‌گیری است و این مهم تنها با دانش،تجربه، مطالعه و تفکر انتقادی به گام‌های عملی درست نزدیک خواهد شد.

ایشان ادامه داد: مهم‌ترین ابزار برای توصیف اشیای محتوایی یا موجودیت‌های داده‌ای ، استانداردهای محتوایی هستند، و آردی‌اِی به عنوان یک استاندارد محتوایی که کاربردپذیرتر و دقیق‌تر از قواعد انگلو‌امریکن عمل می‌کند، روش‌های ثبت محتوا یا همان ارزش‌های عناصر موجودیت‌ها در جفت‌های نام/ ارزش (name/value pair) را تعیین می‌نماید، و منابع و فرانماهای رمزگذاری واژگانی (VES)، و فرانماهای رمزگذاری بستر نحوی/ رشته‌ها (SES) را برای توصیف ارزش‌های لفظی (literal value) و ارزش‌های غیرلفظی یا رمزگذاری شده (non-literal value) در اختیار قرار می‌دهد.

دکتر طاهری در ادامه به توضیح انواع فرانماهای رمزگذاری واژگانی محلی (LVES)، و فرانماهای رمزگذاری بستر نحوی/ رشته‌های محلی (LSES) که با توجه به نیازهای بومی ایجاد و در ساخت پروفایل کاربردی محتوایی مورد استفاده قرار می‌گیرند ، و باید از نظر پوشش و دامنه با بستر معناشناختی و نیز فرانماهای رمزگذاری واژگانی استاندارد آردی‌اِی همخوانی و سازگاری داشته باشند، پرداخت.

ایشان در پایان،انواع روش‌های رونویسی (Transcription) متناسب با ماهیت ارزش‌های عناصر داده‌ای، ویژگی‌های بافت بومی هدف و سیاست‌های موسسات فهرست‌نویسی را به ترتیب ذیل تبیین نمودند:

• قواعد رونویسی پایه که ارزش‌های عناصر داده‌ای توسط ماشین استخراج می‌شوند (WYSIWYG, basic transcription)؛
• رونویسی قراردادی (هنجارسازی شده) بر اساس استانداردهای محتوایی (فرانماهای رمزگذاری بستر نحوی/رشته ارزش‌ها (Conventional transcription) مانند استانداردهای آردی‌اِیو آی‌اس‌بی‌دی؛
• قواعد رونویسی محلی (بومی) ویژه بافت هدف یا سیاست‌های موسسات فهرست‌نویسی.

لازم به ذکر است، فایل دیداری کارگاه از طریق صفحه وب کارگروه برای علاقمندان حوزه سازماندهی در دسترس  است.